Lieve ma en pa,
Hoe is het daarboven? Rustig en vredig? Ik mis jullie, maar ben tegelijk ook blij dat mijn andere broers en zusje nu van jullie mogen genieten daar in de hemel. Op ma’s grafsteen staat de tekst ‘Daar zien wij onze dierb’ren weer die ons zijn voorgegaan en prijzen altesaam de Heer…’ en ik hoop van harte dat alle dierbaren met jullie zijn herenigd.
Het leven hier op aarde kan, zoals jullie weten, af en toe erg zwaar zijn. Oorlogen, mensenrechtenschendingen, maar ook onverdraagzaamheid, discriminatie en racisme zijn aan de orde van de aardse dag. Af en toe is er, gelukkig, ook hoop. Geen cynische hoop, als in ‘uitgestelde teleurstelling’. Maar optimistische hoop, die mensen doet dromen van een betere wereld. Een hoop die mensen een inkijkje geeft in hoe de hemel is. Een hoop die mensen inspireert te streven naar een wereld zonder onrecht, zonder pijn, zonder haat. Een wereld die vervult is van liefde, compassie en wat men hier tegenwoordig ‘inclusiviteit’ noemt: de ruimte voor ieder mens om zichzelf, altijd, te kunnen en mogen zijn.
1 juli 2023 was een dag waarop ik vervuld werd van hoop. Samen met Victorine, mijn echtgenote en moeder van jullie kleindochter, mocht ik namelijk getuige zijn van een historische toespraak van koning Willem-Alexander in het Amsterdamse Oosterpark. De koning sprak op Keti Koti met een hart, vervuld van zowel deemoed als goedertierenheid, over het leed van onze voorouders, maar ook over jullie leed.
Hij erkende de trans-Atlantische slavernij als een ‘misdaad tegen de menselijkheid’. Ook erkende hij dat het slavernijverleden nog altijd doorwerkt in de vorm van racisme in de moderne samenleving. En dat niet alleen. Hij bood als staatshoofd van het Koninkrijk der Nederlanden zijn oprechte excuses aan ‘voor het feit dat mensen in naam van de Nederlandse staat eeuwenlang tot handelswaar zijn gemaakt, zijn uitgebuit en mishandeld’.
‘De tranen die tijdens zijn toespraak over mijn wangen rolden, waren ook jullie tranen’
De koning vroeg later in zijn toespraak zelfs, op bescheiden en integere wijze, om vergiffenis. Ja ma en pa: vergiffenis! Het heeft zo ontzettend lang geduurd voordat deze historische dag aanbrak, maar na de excuses door premier Mark Rutte op 19 december 2022 kon en wilde de koning blijkbaar niet achterblijven. Ik prijs zijn moed, moreel leiderschap en kwetsbaarheid. Zijn woorden ontroerden mij. De tranen die tijdens zijn toespraak over mijn wangen rolden, waren immers ook jullie tranen.
Er zijn tegelijkertijd ook mensen uit onze Afro-Caribische gemeenschap die vinden dat dit alles laat, té laat op gang is gekomen. Een deel van mij vindt dat ook. Ik had het jullie zo gegund om deze dag hier levend op aarde bij te wonen. Juist, omdat jullie als afstammelingen van tot slaaf gemaakten deze erkenning, dit berouw en deze excuses zo hard nodig hadden. Al die keren dat jullie racistisch werden bejegend in Nederland, al die pijn die dat veroorzaakte; dat alles kreeg vandaag een nieuwe context. Voor alle Nederlanders. Alhoewel jullie te trots waren om het te erkennen, het alledaags racisme in de Nederlandse samenleving heeft diepe krassen op jullie ziel veroorzaakt.
Bewust of onbewust, gaven jullie die pijn ook door aan jullie kinderen, aan mij. Dat deden jullie overigens doorgaans op een positieve manier; door mij aan te moedigen tweehonderd procent mijn best doen in het onderwijs of op het werk waar witte Nederlanders het met honderd procent of minder af konden doen. Zoals de Afro-Amerikaanse cabaretier Chris Rock het eens zo treffend zei: ‘See, the black man gotta fly to get to something the white man can walk to.’
1 juli 2023 kan een belangrijk kantelmoment zijn in het leven van Afro-Caribische Nederlanders en Surinaamse Nederlanders. Een begin van een proces van heling, maar ook van eenwording van en met de Nederlandse samenleving. Onze pijn, jullie pijn en die van onze voorouders is vandaag gehoord en gezien door de koning – namens al onze landgenoten. Dat betekent buitengewoon veel.
Ik hoop van harte dat mijn dochter, jullie kleindochter, hiervan de vruchten mag plukken. Dat zij groot mag worden in een land zonder racisme en onrechtvaardigheid. Dat zij in een land mag leven waarin de kleur van haar huid geen enkele invloed heeft op haar kansen in het leven. Maar dat niet alleen. Dat zij trots mag zijn op haar Afro-Surinaamse roots. Dat zij trots mag zijn op jullie als haar grootouders.
De racistische vernederingen, beledigingen en uitsluitingen hebben jullie weliswaar geraakt, maar jullie zijn er nooit onder bezweken. Jullie werden zelfs niet bitter of haatdragend richting witte Nederlanders. Jullie bleven hen zien als volwaardige en gelijkwaardige medemensen, precies zoals jullie zelf behandeld wilden worden. Precies zoals jullie nu in de hemel behandeld worden.
Lieve ma en pa, ik mis jullie hier op aarde. Maar vandaag was er een glimp van de hemel, jullie hemel, te zien en te voelen hier op aarde. Er is hoop voor de mensheid. Hoop, voortgekomen vanuit liefde, compassie en nederigheid. Ik zeg het de koning na, in de taal die lange tijd in jullie Suriname verboden was:
Ten kon drai
Tijden zijn veranderd
Den keti koti, fu tru!
De ketenen zijn verbroken, echt waar!
