Het gebruik van artikel 99 van het Handvest van de Verenigde Naties door secretaris-generaal Antonio Guterres heeft aanzienlijke onrust veroorzaakt in de wereldgemeenschap. Zijn stap werd genomen om de aandacht te vestigen op de escalerende en uiterst ernstige humanitaire crisis die zich nu afspeelt in Gaza. Dit illustreert de ernst van de huidige crisis, aangezien er slechts vier keer eerder in de geschiedenis van de Verenigde Naties is gegrepen naar dit artikel.
Guterres waarschuwt dat het aantal Palestijnse slachtoffers in het conflict de 16.000 heeft overschreden. Daarbij is meer dan 80 procent van de inwoners van Gaza gedwongen hun huizen te verlaten en staat de gezondheidsinfrastructuur op instorten. De brief beschrijft levendig de ernstige vernietiging van civiele infrastructuur, het verlies van meer dan duizend VN-hulpverleners en het feit dat de burgerbevolking in Gaza niet wordt beschermd. Gaza zal met onherroepelijke gevolgen te maken krijgen. Gevolgen die de vrede en veiligheid bedreigen van niet alleen Israël en Palestina, maar ook van de rest van de wereld.
De buitengewone maatregel van de VN-chef beoogt de Veiligheidsraad tot actie te dwingen. De Raad heeft eerder problemen ondervonden bij het aannemen van bindende resoluties over het conflict, vanwege zorgen van de Verenigde Staten.
Hoewel Guterres persoonlijk niet de macht heeft om actie af te dwingen, verplicht de aanroeping van artikel 99 de Raad om zich over de kwestie te beraden. Arabische landen, zoals de Verenigde Arabische Emiraten, pleiten momenteel voor een snelle uitvoering van een resolutie die oproept tot onmiddellijk staakt-het-vuren. Desalniettemin zijn er nog steeds aanzienlijke meningsverschillen tussen de leden van de raad.
Onze humaniteit eist dat leiders, voordat er meer kinderen onnodig sterven, de moed moeten hebben om vrede na te streven
Israël handhaaft krachtig verzet tegen elke resolutie, omdat Hamas hiervan zou profiteren. En verder zijn er de westerse landen die tegen de resolutie stemmen, of zich onthouden van stemming, om Israël tegemoet te komen. Er is een grote kans dat dit opnieuw zal gebeuren. Andere strategieën, zoals het pleiten voor humanitaire pauzes, hebben er niet toe geleid dat het geweld stopte. Bovendien beweren sommigen dat het gebruik van artikel 99 meer symbolisch van aard is en de politieke overwegingen binnen de Raad niet ingrijpend veranderen.
Daarom, hoewel Guterres zijn bezorgdheid heeft geuit, zijn de onderliggende factoren die de VN-interventie belemmeren niet significant veranderd. Er is onvoldoende bewijs om aan te geven dat de strijdende partijen bereid zijn een duurzame politieke overeenkomst te bereiken. Zonder een dergelijke houding zullen inspanningen om een bestand tot stand te brengen blijven stagneren.
Guterres heeft gelijk: het voorkomen van humanitaire catastrofes moet de hoogste prioriteit krijgen. Toch is de kans op een oplossing even klein als voorheen. De oorlog, die nu al meer dan dan zestig dagen duurt, is buitengewoon complex van aard. De vastberaden deelname van Guterres geeft aan dat de VN erkennen dat ze niet stoïcijns kunnen blijven toekijken, gezien het alarmerende aantal burgerslachtoffers. Maar zijn buitengewone daad an sich kan geen vrede afdwingen. Guterres heeft de wereld op de situatie in Gaza gewezen, maar liet na een routekaart naar de vrede te presenteren, terwijl de diverse partijen zich verder ingraven in hun grote gelijk. Het voorkomen van rampen die niet te herstellen zijn vereist politieke concessies, die momenteel echter ontbreken.
De 16.000 doden in Gaza zijn het verschrikkelijke gevolg van het falen van de diplomatie en de keuze van de staat Israël om geweld te gebruiken. Want los van alle politieke complexiteiten moeten we de menselijke kant niet uit het oog verliezen. Er zijn Palestijnen vermoord. Er zijn ook Israëliërs vermoord. Al die levens zijn intrinsiek waardevol. Op een gegeven moment wordt het geweld te zinloos om nog door te gaan. Wanneer moeders vrezen voor hun kinderen, te midden van bombardementen, en burgers sidderen van angst, niet wetend of ze de dag zullen overleven. Als dat gebeurt dan zijn we te ver afgedwaald van de kern van wat ons menselijk maakt. Want het besef dat alle levens van waarde zijn vormt een potentiële gemeenschappelijke grond, die bittere vijanden met elkaar delen.
We moeten, met het oog op alle mensen die zijn omgekomen, op zijn minst een poging doen om vrede te stichten. Dat zijn we aan hen verplicht. Onze humaniteit eist dat leiders, voordat er meer kinderen onnodig sterven, de moed moeten hebben om vrede na te streven, in plaats van wraak te zoeken via geweld. Dat is de enige weg. De weg van diplomatie en co-existentie. Dat moet, na zestig dagen bloedvergieten. De mensen die zijn gestorven zijn verdienen het. Degenen die de slachting hebben overleefd verdienen het. De rede eist het. Deze oorlog moet eindigen.
