In een Facebook-groep voor ex-moslims, waarover in Trouw recentelijk een artikel te lezen was, vertelde een daar actieve ex-moslim een verhaal over hoe hij met een moslim sprak over zijn geloofsafval. De moslim in kwestie gaf aan dat het prima was dat hij ex-moslim was geworden. Maar hij moest het niet wagen om openlijk iets negatiefs te vertellen over de islam, want dan zou hij daar de gevolgen van ondervinden.

Bovenstaand is een anekdote die veel ex-moslims bekend zal voorkomen. Het wordt in islamitische hoek gedoogd om je geloof te verlaten, zolang je er maar over zwijgt en de islam niet negatief bejegent of openlijk bekritiseert. Gebeurt dat wel, dan volgen er consequenties, en die consequenties worden op hun beurt weer door velen in islamitische hoek gedoogd of zelfs actief gesteund.

Op deze manier is geloofsafval in islamitische kring lange tijd binnen de taboesfeer gehouden. Tot nu toe. Want inmiddels piept en kraakt het aan alle kanten. Een nieuwe generatie van jonge, maar ook oudere ex-moslims is niet langer bereid zich gedeisd te houden en komt openlijk voor haar ongeloof uit. Het nieuwe boek van Boris van der Ham en Rachid Benhammou, Nieuwe vrijdenkers, staat vol met getuigenissen van mensen die hun verhaal willen delen met de rest van Nederland.

De reacties daarop van islamitische kant waren voorspelbaar: stilzwijgen, ontkenning en kritiek. De eenvoudigste optie is om er gewoon over te zwijgen. En dat is wat velen dan ook deden. Soms uit schaamte, soms uit onwetendheid, maar soms ook uit onwil om aandacht aan dit onderwerp te schenken. Want waarom zou je aandacht schenken aan de problematiek van ex-moslims wanneer je zelf niet tot deze groep behoort?

Een tweede reactie was ontkenning. Het was geen probleem, het kwam maar bij een enkeling voor. En personen die online in interviews te zien waren zouden acteurs zijn die daarvoor betaald kregen. Het zou een poging zijn de islam opnieuw in een kwaad daglicht te zetten. En er zou zeker geen sprake zijn van grootschalige geloofsafval binnen de islam. Sterker nog, de islam zou juist sterk groeien omdat mensen zich massaal bekeerden!

De laatste manier waarop gereageerd werd, was middels kritiek. De bagger die terug te vinden is onder rapportages op de website van de omroep Human deed velen schrikken. Ronduit haatdragend werd gereageerd op ex-moslims die hun verhaal deden. De meer gematigde kritiek ging er onder meer over dat ex-moslims die hun verhaal deden zich lieten gebruiken door racistisch Nederland, opnieuw om moslims weg te zetten. Niet ex-moslims die uit de kast kwamen, maar juist moslims waren hier het slachtoffer.

Dergelijke reacties vormen een patroon. Telkens wanneer ex-moslims in Nederland, maar ook daarbuiten, zich uiten zien we dat gebeuren. Als ex-moslims aandacht vragen voor de problematiek rondom het verlaten van de islam reageren veel moslims steevast op dezelfde, problematische manier. De vraag is, voor hoe lang nog? Hoe lang kan er nog over gezwegen worden? Hoe lang kunnen de problemen nog ontkend worden? Hoe lang houdt de kritiek nog stand?

Deze vragen beantwoorden is koffiedik kijken, maar mijn inschatting is dat het niet lang meer duurt. Er woedt een veenbrand in islamitische hoek. Een nieuwe generatie ex-moslims eist de aandacht op en deelt haar ervaringen met de buitenwereld. Velen zijn bereid daarnaar te luisteren, ook in ‘islamitische’ hoek, deze krant en De nieuwe maan bijvoorbeeld zijn daar goede voorbeelden van. Maar anderen blijven koppig proberen de geest weer terug de fles in te drukken. Ze staan aan de verkeerde kant van de geschiedenis. En hopelijk zullen velen van hen die nu aan die verkeerde kant staan bereid zijn om over hun schaduw heen te stappen, naar de goede kant.