In jaar twee van mijn geschiedenisopleiding aan de Universiteit Leiden volgde ik het keuzevak ‘Afro-Amerikaanse geschiedenis in de VS’. We kwamen in werkgroepen bijeen en lazen elke week literatuur van de slavernij tot aan de tijd van het ‘black power’– nationalisme. Ook moest iedere student een zogeheten referaat houden over een thema dat die week werd behandeld. Het formulier met onderwerpen ging langs. Ik was blij dat de periode black power nog vacant was en zette mijn naam er gelijk bij. In de trein terug naar het Turks-Marokkaanse getto van het August Allebéplein in Amsterdam droomde ik al van een intro met een citaat uit één van de rapnummers van Tupac Shakur.
Maar eerst moest ik nog een paar dikke pillen lezen. Dat heb ik toen ook met veel genoegen gedaan. Fascinerende colleges waren het van dr. Chris Quispel, die het belangrijke boek Hardnekkig wantrouwen. De relatie tussen blank en zwart in de VS op zijn naam heeft staan. Ik herinner nog een witte student die het n-woord veelvuldig gebruikte. De professor liet hem uitpraten, maar zei dat het not done was in de VS, waarmee hij indirect duidelijk maakte dat hij het ook niet in zijn klas wenste te horen.
Ook ik maakte een beginnersfout. Over het slavernijverleden. Het zou nu een ‘witte vraag’ worden genoemd: ‘Surinamers zeggen dat ze nu nog steeds last hebben van de slavernij, wat vindt u daarvan?’ Quispel kaatste eerst gelijk de bal terug: ‘En jij stelt deze vraag omdat je dat onterecht vindt?’ Nu moest ik het verantwoorden: ‘Ehm, ja, het is al meer dan 150 jaar geleden, kan je daar nu nog steeds last van hebben?’
En toen volgde, bijna het hele college, een leerzame uiteenzetting over de politieke, economische en sociale gevolgen van de slavernij die vandaag de dag nog steeds voelbaar zijn in zwarte gemeenschappen. Quispel sloot af met de wetenswaardigheid dat er nog steeds mensen zijn waarvan de grootouders de slavernij hebben meegemaakt. Op weg naar het station praatte ik nog na met witte studenten die zeiden: ‘Wat stel jij goede vragen de laatste tijd.’
En toen kwam de dag dat ik zelf iets moest presenteren. Ik heb lang getwijfeld of ik daadwerkelijk met een citaat van Tupac zou moeten beginnen. Uiteindelijk besloot ik dat toch maar niet te doen. Het werd een verhaal over de ‘rellen’ van Watts in de jaren zestig en de nieuwe zwarte trots met afro-kapsels en dashiki-klederdracht. Ook heel interessant, maar nu denk ik: ik had toch met Tupac moeten beginnen! Hij was dé vertolker van zwarte pijn en inspireert nog steeds miljoenen over de hele wereld. Laatst zag ik nog een interview waar hij zegt dat zwarte mensen het zat zijn om te vragen om verandering. ‘We hebben dat met de Panthers en de burgerrechtenbeweging gedaan, denk je dat we na tien jaar nog steeds gaan vragen?’
De Republikeinen hebben het over law & order, terwijl witte straffeloosheid voor zwarte wanorde zorgt
En nu, 25 jaar later, zien we weer beelden binnenkomen uit de VS. Jacob Blake. Op zijn zwarte lichaam werd zeven keer van dichtbij geschoten. De manier waarop de witte agent aan zijn shirt trok, de kinderen die in de auto zaten. Vind je het gek dat mensen terugschieten, na deze krankzinnigheid? En daarna een (witte) ‘tiener’, een ‘jongen’, een lid van een ‘burgermilitie’, die op straat terreur zaaide. Hij wordt geen terrorist, jihadist of witte extremist genoemd in de media.
Op de Republikeinse Conventie werd alles op zijn kop gezet. Ze hebben het over law & order, terwijl witte straffeloosheid voor zwarte wanorde zorgt. Ze hebben het over plunderingen en wilde bendes, terwijl arme mensen hun leven lang beroofd worden door het losgeslagen kapitalisme waar de republikeinen voor staan. En als kers op de taart wordt Trump geroemd als de ‘bodyguard’ van de westerse beschaving.
Tja, als Trump de bodyguard van de westerse beschaving is, dan wil ik zo snel mogelijk een parlementaire commissie tegen ongewenste beïnvloeding uit ‘the land of the free’.
