De onderwijsinstelling waar ik werkzaam ben biedt sinds kort een cursus in het dekoloniseren van het onderwijscurriculum aan. Over het dekoloniseren van curricula heb ik uiteraard een mening, die u kunt teruglezen in een eerdere column van mijn hand. Waar ik het nu graag over wil hebben is de bredere discussie over dit onderwerp die nu in de VS woedt, en die ook in Nederland steeds meer zal woeden.
Want veel maatschappelijke en culturele discussies die in de VS spelen waaien vroeg of laat de oceaan over naar ons kleine kikkerlandje. Zo ook de modegedachte ‘dekoloniseren van curricula’. Dit Amerikaanse academische idee, ontstaan tijdens de strijd tegen racisme, is nu ook in het Nederlandse curriculum geïntroduceerd. Zeker in de context van de recente Black Lives Matter-protesten is de gedachte dat ook de Nederlandse lesprogramma’s ‘gedekoloniseerd’ moeten worden populairder geworden in het hoger onderwijs.
Deze ontwikkeling heeft niet alleen te maken met groeiende bewustwording over racisme en vooroordelen – wat overigens wel een goede zaak is – maar ook met de toenemende verengelsing en de toename aan Angelsaksische medewerkers, die op dit terrein over het algemeen vele malen politiek correcter zijn dan veel Nederlanders. Collega’s die werkzaam zijn aan verschillende universiteiten en hogescholen in mijn omgeving hoor ik dan ook geregeld klagen over Angelsaksische collega’s, die de discussie over dit onderwerp kapen en van mening zijn dat curricula hoe dan ook gedekoloniseerd moeten worden – zonder dat zij hierbij overigens hard kunnen maken wat er precies mis is met diezelfde curricula. Het is meewaaien op een Angelsaksische modetrend.
Tegelijkertijd is er ook een tegenbeweging gaande. De Amerikaanse president Donald Trump heeft recentelijk Amerikaanse federale overheidsinstellingen verboden om nog langer medewerkers te trainen in de zogenoemde critical race theory, een theoretisch raamwerk dat onder meer het dekoloniseren van curricula propageert. Deze kritische theorie staat aan de basis van het radicaal-linkse denken over racisme, witte mensen en de verhoudingen tussen de verschillende bevolkingsgroepen in de samenleving. Het is een discipline die bol staat van de kwalijke aannames en misvattingen. Wie hier meer over wil weten kan ik aanraden het boek Cynical Theories van Helen Pluckrose en James Lindsay te lezen. Zij slagen er in deze discipline feilloos te ontmaskeren.
Toch is de beslissing van Trump geen reden om te juichen. Wanneer een overheid er echt voor kiest om het onderwijzen in een bepaalde theorie te verbieden, dan heeft een samenleving een probleem.
In Amerika woedt een culture war die ook steeds meer over dreigt te waaien naar Nederland. Zowel radicaal-links als radicaal-rechts in Nederland putten moed uit de polarisatie in de VS. In Amerika is het veel erger met de polarisatie gesteld, maar zoals gezegd zijn wij in Nederland goed om alle theorieën die uit de VS komen kritiekloos te importeren.
Tegen deze intellectuele dwang moeten we ons verzetten
Op dit moment is de cursus dekoloniseren van het curriculum aan mijn onderwijsinstelling facultatief. En dat is prima. Ik doe er niet aan mee, maar een collega is er natuurlijk geheel vrij om dit wel te doen. Maar wanneer dergelijke cursussen – en het radicaal-linkse gedachtegoed erachter – de norm gaan worden, zoals dat op veel onderwijsinstellingen in de VS het geval is, of wanneer een overheid ervoor kiest om het onderwijzen van een bepaald gedachtegoed te verbieden, dan heeft onze samenleving een groot probleem.
Tegen deze intellectuele dwang moeten we ons verzetten. We moeten ophouden Amerikaanse cultuuroorlogen naar Nederland te importeren. Hier is de situatie gelukkig nog niet zo gepolariseerd en zijn de extremen op de flanken nog niet zo geradicaliseerd als in de VS. En dat moeten we zo houden.
Om deze reden ben ik voorstander van een heel andere vorm van dekolonisatie. Het zou een goede zaak zijn om het Nederlandse onderwijs te dekoloniseren van Amerikaanse, Angelsaksische invloeden. Niet verplicht overigens, maar wel aan te raden.
