Ons land werd overvallen door het nieuws over het terughalen van een Nederlandse jihadiste en haar kinderen uit Koerdistan. Het onderwerp was van de radar verdwenen sinds vorige zomer, toen de Hoge Raad oordeelde dat Nederland niet verplicht is om IS-vrouwen terug te halen. Maar de Nederlandse overheid besloot anders ten aanzien van Ilham B.
De vrouw in kwestie is een geharnaste jihadiste, niet iemand die je graag terug naar je land zou halen. Ze heeft nooit berouw getoond voor de daden van IS en nooit afstand genomen voor de ideologie van deze genocidale terreurorganisatie. Ze vormt dus een potentieel risico voor onze samenleving.
Uiteraard wordt B., zodra ze een voet op Nederlandse bodem zet, direct aangehouden. Maar hoe lang zal ze vastzitten? En zal haar straf recht doen aan het onrecht waaraan ze heeft bijgedragen?
De crux van de discussie over het terughalen van Syriëgangers zit hem in het veiligheids- versus rechtvaardigheidsargument. Tegenstanders vinden dat deze vrouwen een gevaar vormen voor onze veiligheid. Ze moeten daarom in Syrië blijven. Bovendien zijn de straffen voor de terugkeerders vaak erg laag, omdat veel van de misdaden die ze hebben begaan niet bewezen kunnen worden. Met als gevolg dat ze snel weer op vrije voeten zijn. Is het niet beter om ze daar maar te laten?
Maar voorstanders vinden dat Nederlandse Syriëgangers voor een Nederlandse rechter moeten verschijnen. Blijven ze in Syrië, dan kunnen ze hun straf in Nederland mislopen. In het kader van de rechtszaak tegen Ilham B. speelde dit argument ook een belangrijke rol bij de beslissing om haar terug te halen. Als ze niet zou worden teruggehaald, werd de zaak tegen haar geseponeerd.
Voorstanders beroepen zich daarnaast op het humanitaire argument. Ze wijzen op de kinderen van Syriëgangers, die niet schuldig zijn aan de eventuele misdaden van hun ouders en daarom direct teruggehaald moeten worden. Het terughalen van deze kinderen zonder hun ouders is problematisch onder het internationale recht en tot nu toe is dat eigenlijk alleen in het geval van weeskinderen daadwerkelijk gebeurd.
Ten slotte beroepen voorstanders zich ook op het veiligheidsargument. Wanneer Nederland deze Syriëgangers zelf niet ophaalt, dan kunnen ze ontsnappen uit de Koerdische kampen, naar ons land afreizen en hier onder de radar blijven.
Het is niet bekend of in Nederland teruggekeerde Syriëgangers verblijven die illegaal ons land zijn binnengekomen. De uit de Koerdische kampen ontsnapte gevangenen zijn tot nu toe eigenlijk alleen bij Nederlandse ambassades of consulaten beland, om zo onder begeleiding terug te kunnen keren naar Nederland.
Teruggekeerde jihadisten kunnen een katalysator vormen in een volgende golf van radicalisering
Een belangrijke vraag die in deze discussie helaas onbenoemd blijft: mogen we de Koerden wel voor altijd met onze jihadi’s opzadelen? Het zou niet meer dan redelijk zijn om de Koerden van dit probleem te verlossen, iets wat veel andere landen al hebben gedaan.
Toch blijft het wringen dat jihadi’s, eenmaal terug in Nederland, amper worden bestraft. Zo variëren de gevangenisstraffen van één à twee tot enkele jaren. Niet alleen zijn de straffen die ze krijgen belachelijk laag, maar als je een beetje charisma hebt wordt je door de Nederlandse media ook nog eens met open armen onthaald, wordt er een boek over je geschreven en mag je tegen betaling aan menig talkshowtafel plaatsnemen. Je zou willen dat de slachtoffers van deze jihadisten, waaronder de Yezidi’s, zoveel media-aandacht kregen.
Nu Ilham B. en haar kinderen zijn teruggehaald door Nederland, ligt het in de lijn der verwachting dat andere jihadistes zullen volgen. Onze veiligheid zal niet direct in het geding zijn. Er liggen bij onze veiligheidsdiensten goed uitgewerkte plannen om deze vrouwen en hun kinderen te re-integreren in onze maatschappij en goed in de gaten te blijven houden.
Maar op de lange termijn is het niet onwaarschijnlijk dat teruggekeerde jihadisten in het milieu van IS-sympathisanten in Nederland een invloedrijke rol zullen spelen. Daarmee kunnen ze een katalysator vormen in een volgende golf van radicalisering, die vroeg of laat naar Nederland zal komen. We kunnen daarom pas in de toekomst concluderen of het besluit om Ilham B. terug te halen een wijs besluit was.
