Na anderhalve eeuw worstelen is het dan zo ver. 19 december gaat het gebeuren. Zeven kabinetsleden vliegen naar alle delen van het koninkrijk om excuses te maken voor het slavernijverleden. Aruba, Bonaire, Curacao, Sint-Eustatius, Saba en Sint-Maarten worden naast Suriname aangedaan. De minister-president gaat hetzelfde in Nederland doen.
Wie zijn deze ministers en staatssecretarissen die deze historische stap uit naam van ons land gaan zetten? Wie gaan er schuld belijden tegenover hen, voor wie wij uit commercieel belang geen betere titel wilden bedenken dan ‘kroesvee’? Wie stapt op het vliegtuig om ootmoedig het hoofd te buigen en politieke spijt te betuigen op die plek waar gezinnen van vaders, moeders en kinderen voor altijd uit elkaar werden gerukt, om ons burgers hier in Nederland rijk te maken met koffie, cacao en rietsuiker?
Een van hen is mevrouw Alexandra van Huffelen. In de vorige kabinetsperiode werd zij speciaal aangetrokken als staatssecretaris om de toeslagenaffaire, institutioneel racisme, op te lossen. Maar de affaire werd niet opgelost. De regering waar zij deel van was, viel juist over dit rassenhaat-dossier. Het lukte haar niet er een streep onder te zetten. Zo nam zij de verantwoordelijkheid voor de gevolgen van het nog voortdurende institutioneel racisme mee in haar politieke graf.
Hoe oprecht zijn de Nederlandse excuses, als uitgerekend Van Huffelen deze moet aanbieden? Het zijn krokodillentranen. De slachtoffers van de toeslagenaffaire lijden nog steeds. Kinderen die gedwongen uit huis zijn geplaatst zijn nog steeds niet teruggekeerd naar hun ouders.
Wat excellentie Van Huffelen gaat doen op Curacao wordt door haar collega Marnix van Rij op Sint-Eustatius gedaan. Maar ook hij heeft diezelfde politieke boter, zo u wilt rietsuiker, op zijn hoofd. Hij is immers staatssecretaris van Financiën, het departement waar zich die afschuwelijke onopgeloste toeslagenaffaire onder zijn toezicht nog steeds afspeelt.
In de hoofdstad van Suriname, Paramaribo, wordt er mea culpa uitgesproken door minister Franc Weerwind van Rechtsbescherming. Mogelijk een betere keuze dan de twee hierboven genoemde bewindslieden. Alleen: Weerwinds eigen familiegeschiedenis is er een van slavernij. En zo ontstaat de bizarre situatie dat het slachtoffer excuses aanbiedt voor wat daders hem hebben aangedaan.
Ja, wie moet het dan doen? Misschien onze minister Dennis Wiersma? De minister die onderzoek wil doen naar weekendscholen, discriminerend gericht op moslims, een onderzoek bovendien dat in strijd is met de grondwet die vrijheid van godsdienst en onderwijs garandeert?
Nee, dit geworstel alleen al toont hoe weinig inzicht bestaat bij die mensen die met deze excuusopdracht op het vliegtuig richting de plek van slavernijschaamte worden gestuurd.
Weinig inzicht bij de kabinetslieden in het vliegtuig. En na 19 december: ijzige stilte
En wat gebeurt er na deze worsteling? De Nederlandse maatschappij weet niet eens om te gaan met de weerslag van het slavernijverleden, de discriminatie op de arbeidsmarkt. De overheid doet nog steeds zaken met arbeidsbureaus die gegadigden met een ‘Nederlandse’ naam een baan prefereren boven sollicitanten met ‘buitenlandse’ namen.
‘Ach, meneer Van de Kamp, u moet weten dat ook wij op het departement met dit probleem van het zakendoen met deze uitzendbureaus en hun discriminatie worstelen’, werd mij gezegd tijdens een gesprek met ambtenaren. ‘Maar wat gebeurt er dan op het departement ná dat worstelen?’ Daarop kwam geen antwoord.
19 december. En daarna blijft het ijzig stil. Nederland zal met net zoveel racisme, uitsluiting, discriminatie en littekens van de slavernij te maken krijgen als de afgelopen eeuwen.
Hoe incompetent en schaamteloos kunnen wij zijn tegenover hen die al zo lang wachten op échte genoegdoening, genoegdoening voor het feit dat zij ooit vastgeketend als slaven werden overgebracht naar ‘de West’ om te worden uitgebuit en vernederd?
