Voluntarisme kan vluchtelingenprobleem oplossen

27 maart 2016, 19:12

Is er een limiet aan het draagvlak in Nederland voor het opvangen van vluchtelingen? In plaats van die vraag op voorhand als onethisch af te wijzen moet deze naar mijn idee wel worden gesteld. We lijken op dit moment in Nederland gevangen te zitten tussen het deel van Nederland dat niet meer vluchtelingen wil opvangen en een deel dat dit juist ruimhartiger wil doen. Nu worden mensen die tegen de opvang van vluchtelingen zijn, gedwongen eraan mee te betalen en als ze in de buurt van grootschalige opvanglocaties wonen, worden ze gedwongen met deze mensen samen te leven. Andersom zijn er talloze mensen die juist vluchtelingen meer willen helpen en die in toenemende mate gefrustreerd raken over hoe de overheid de opvang organiseert met steekwoorden als ”sober” en ”ontmoediging”. Kortom, beide partijen worden in deze situatie boos en verontwaardigd.

Onze zoon van 25 is een voorstander van het politieke idee van voluntarisme. Hij wil dat mensen zelf weer samen verantwoordelijkheid nemen voor maatschappelijke vraagstukken in plaats van die af te schuiven naar een steeds groter wordende overheid. Ik wil als denkoefening het idee van voluntarisme gebruiken om op een andere manier naar oplossingen voor de vluchtelingenopvang te kijken.

Uitgaande van het principe van het voluntarisme kunnen we met z’n allen besluiten dat de mensen die geen vluchtelingen willen helpen dat niet hoeven te doen en ook niet de financiële verantwoordelijk mee hoeven te dragen voor de opvang. Daar staat tegenover dat diegenen die de vluchtelingen wèl willen helpen en opvangen dat ook kunnen doen. En wel op de door hen gewenste manier. Stel dat een kwart van de mensen in Nederland echt bereid is vluchtelingen te helpen. Dat zijn een paar miljoen volwassen mensen. Met de circa 60.000 vluchtelingen die dit jaar gekomen zijn komt dat neer op groepen van 35 volwassenen die de verantwoordelijkheid nemen voor één vluchteling. Die 35 personen organiseren woonruimte, zorgen er samen voor dat de vluchteling Nederlandse les kan volgen en, indien nodig, onderwijs kan volgen. Zij helpen ‘hun’ vluchteling op weg en zij dragen daarvoor samen de kosten. De ervaring leert dat zij dit samen zullen doen op een efficiënte en kostenbewuste manier. De groep is het netwerk waardoor iemand zo snel mogelijk op eigen benen kan komen te staan. Ook de vluchtelingen kunnen zelf aangeven wat voor type opvang zij wensen en in welk netwerk zij bij voorkeur opgevangen willen worden. Samen met de voorkeur van de groep mensen die de opvang gaat verzorgen kan er zo een goede match gemaakt worden.

Dit idee bouwt natuurlijk voort op wat er nu al in de samenleving door duizenden vrijwilligers wordt gedaan. Ook nu al weten individuele mensen elkaar te vinden via Facebook en WhatsApp-groepen en vullen de gaten die de autoriteiten in de opvang lieten vallen. De vluchtelingen participeren hierin, zijn deel van de groepen en daarmee nemen zij hun plaats in Nederlandse netwerken in. Het hierboven geformuleerde idee is alleen een radicalere variant hiervan, omdat het de mensen zelf werkelijk de verantwoordelijkheid geeft over de opvang.