Met een vriend die in het recente verleden heeft gevochten in het Nederlandse leger besprak ik onlangs de bereidwilligheid van Nederlanders om te vechten voor hun land. Het conflict in Oekraïne bracht ons bij elkaar om de huidige ontwikkelingen in de wereld te bespreken.
‘Maak je zorgen’, zei hij tegen mij. ‘Als de Russen voor ons (Nederland) komen, zullen er nog maar weinig jongeren voor dit land willen vechten. De meesten van hen zullen dit ofwel niet doen, ofwel vluchten.’
We kunnen aannemen dat mijn vriend gelijk heeft. Volgens recent onderzoek is slechts 16 procent van de Nederlanders bereid om zijn land te verdedigen. In vredestijd is dit niet erg problematisch. Tot voor kort dachten we nog dat oorlogen in Europa tot het verleden behoorden. Maar met een agressor in onze oostelijke achtertuin hebben Europese landen nu een probleem.
Staan wij – Nederlanders – hierin alleen? Niet echt. Dit is een Europees probleem. Uit een Gallup-peiling uit 2015 blijkt dat alleen in Finland, Zweden en Griekenland een meerderheid van de bevolking bereid is het vaderland te verdedigen. Zelfs in een patriottische natie als Frankrijk is dit slechts 29 procent.
Waarom dit problematisch is? Over het algemeen zijn de Europese legers zwak. Europese NAVO-leden leunen te veel op de VS voor bescherming. En we weten niet of die bescherming voor altijd zal blijven bestaan.
Ook laat de oorlog in Oekraïne zien dat de tijd van vrede in Europa misschien voorbij is. We moeten klaar staan voor conflicten. Maar dat zijn we niet.
In deze eeuw hebben we sterkere legers en een weerbaardere bevolking nodig
Het verzet van het Oekraïense leger en volk tegen de Russische agressie laat ons zien dat de bereidheid om terug te vechten een cruciaal verschil kan maken in geval van oorlog. Het is zeer de vraag of Nederland en andere EU-landen dezelfde weerstand zullen tonen. Dat geeft reden tot zorg over de toekomst.
De Russen staan nog niet voor onze deur. Ze winnen niet eens in Oekraïne. Op dit moment lijkt het erop dat ze de oorlog zelfs aan het verliezen zijn, wat mogelijk zal leiden tot een minder agressief Rusland. De dreiging is dus niet imminent. We hebben tijd om aan dit probleem te werken.
We kunnen investeren in onze legers en in onderzoek en ontwikkeling. We moeten onze bevolking voorbereiden op de eenentwintigste eeuw, waarin oorlog nog steeds een reële mogelijkheid is. Speciale aandacht voor patriottisme en patriottische waarden voor de jeugd kan hierbij helpen. En uiteindelijk moeten we onze eigen Europese defensiecapaciteiten opbouwen, misschien zelfs een Europees leger.
Zal dit allemaal echt nodig zijn? Misschien niet. Deze oorlog kan een uitzondering blijken te zijn, een anomalie. De Pax Americana zou kunnen worden hersteld en misschien is de Oekraïne-oorlog wel de laatste oorlog in Europa in deze eeuw. Toekomstige generaties zullen zich misschien nooit zorgen hoeven te maken over de keuze om wel of niet voor hun land te hoeven vechten. Geweld neemt immers af, zoals boeken als Steven Pinker’s The better angels of our nature ons laten zien.
Niettemin moeten we altijd op het ergste voorbereid zijn. In deze eeuw hebben we sterkere legers en een weerbaardere bevolking nodig, die bereid is om het vaderland te verdedigen als het moet. Als we niet voorbereid zijn op een worst case scenario, kunnen we mogelijk ernstige gevolgen ondervinden.
