Home Columns Zou Abraham nu SGP hebben gestemd?

Zou Abraham nu SGP hebben gestemd?

Het zijn het soort fantasievolle historische exercities die mij vanouds intrigeren: wat zouden mensen uit een heel andere tijd vandaag de dag vinden en doen? Op de zeer concrete vraag zoals nu in de kop van dit stukje geformuleerd, kom ik dankzij een zinsnede bij medecolumnist Lody van de Kamp in september.

Hij verwees daarin naar een bevindelijk-gereformeerde predikant die enige decennia geleden op de kansel verkondigd zou hebben dat als Abraham vandaag zou hebben geleefd, hij zonder meer SGP zou hebben gestemd.

Er voor het gemak vanuitgaande dat wat over Abraham is overgeleverd, klopt – zelfs omtrent zijn daadwerkelijke bestaan als zodanig bestaan al grote twijfels – denk ik dat je allereerst moet stellen, dat hem álle programma’s van de huidige politieke partijen volslagen onbegrijpelijk zouden zijn voorgekomen.

Onbegrijpelijk in beide betekenissen van het woord – zowel in intellectuele, als in morele zin. In intellectuele zin, omdat daarin voortdurend aan zaken wordt gerefereerd, die het voorstellingsvermogen van de leden van een nog half nomadische stam in de Oudheid verre te boven gingen. En in morele zin, omdat de historisch logische, maar voor hen daarmee onbevattelijke consequenties op alle terreinen des levens dientengevolge óók automatisch volstrekt onacceptabel zouden zijn.

Om te beginnen zou Abraham al met het hele concept van democratie en politieke partijen niets, maar dan ook niets hebben kunnen beginnen. In het patriarchale denken waarvan de mensen toen doordesemd waren, zouden die hem als goddeloos zijn voorgekomen.

Abraham zou, met een teletijdmachine naar Urk overgeplant, toch met tenminste één SGP-moraalvoorschrift grote moeite hebben gehad

En ofschoon de SGP zonder twijfel van alle in het parlement vertegenwoordigde partijen de meest traditionele opvattingen koestert, opvattingen die door de meeste anderen als negentiende-eeuws worden beschouwd, doelen die critici dan inderdaad ook op ‘onze’ negentiende eeuw. Niet op de negentiende eeuw vóór Christus, zo’n beetje de periode waarin Abraham volgens de Bijbelse tijdrekening zou hebben geleefd. Dat scheelt chronologisch toch een slok op een borrel.

En ofschoon de SGP – en ook vast die bevindelijk-gereformeerde dominee die Abraham alvast tot zijn kernelectoraat rekende – stelt van de letterlijke tijdeloosheid van oudtestamentische normen uit te gaan (en hetzelfde geldt in hun geval voor fundamentalistische joden en moslims), begon wijlen SGP-fractieleider Bas van der Vlies toch heel moeilijk te kijken, toen ik hem eens in een interview wees op de stenigingsadviezen in het Bijbelboek Leviticus na geconstateerd overspel. Zijn tot dan toe lijnrechte glasheldere betoog eindigde al snel in kronkelig gemompel. Ook de handel in slavinnen (Leviticus 25:44) bleek niet zo zijn ding.

Abraham zou, met een teletijdmachine naar Urk overgeplant, toch met tenminste één cruciale paragraaf uit de SGP-moraalvoorschriften grote moeite hebben gehad. Nee, niet met het standpunt over mogelijke vaccinatiedwang – vaccinatie zou typisch iets zijn geweest dat nog geheel buiten zijn denkraam viel – maar met de van SGP-wege voorgeschreven monogamie. Volgens de overlevering praktiseerde Abraham immers, zoals dat vroeger zo plastisch heette, de veelwijverij. Pas met Mozes komt aan dat soort praktijken – voordien vermoedelijk in het hele Midden-Oosten gangbaar – een einde.

Veel intrigerender is echter dat die door Van de Kamp aangehaalde predikant het überhaupt van zo groot belang achtte wat Abraham nu van Nederland zou vinden. Abraham moest hier duidelijk dienen als argument om zijn gehoor van de juistheid van bepaalde eigen standpunten te overtuigen. Nou en? – zo zullen velen denken.

Het verleden als argument: dat duikt natuurlijk wel vaker in politieke vertogen op, zelfs bij zeer velen: denk aan de Tweede Wereldoorlog, de Holocaust, de slavernij en nog een aantal kwesties waarbij het verleden aan het heden wordt gerelateerd. Zonder collectief geheugen is elke samenleving zonder ankers. Maar er is nog wel een verschil tussen teruggrijpen op gebeurtenissen van een paar generaties en op die van een paar millennia terug.

En vooral: met de eeuwige en absolute geldingsduur die dan aan die laatste wordt toegekend. Ooit was dat overigens algemeen: Bijbelse belevenissen waren als ‘de dag van gisteren’. Sinds de doorbraak van het vooruitgangsgeloof met de Verlichting in het Westen hebben die automatisch als moreel-politiek ijkpunt vergaand aan belang ingeboet.

In dat opzicht staat de SGP inderdaad nog dichter bij Abraham.