Het was 1991. De Koude Oorlog was voorbij, er zou een verenigd Europa ontstaan. Er werd meer gehandeld dan ooit tevoren, en de Europese Unie breidde uit naar Centraal- en Oost-Europa. Rusland werd een van de belangrijkste handelspartners van de Europese Unie. Dit beeld voldeed bijna aan de analyse in Francis Fukuyama’s boek The End of history and the last man: vrijhandel en liberalisme zouden het einddoel der beschavingen zijn.
Maar inmiddels lijkt de Koude Oorlog uit zijn winterslaap te zijn ontwaakt. Niet langer wordt er met tanks en kernwapens gedreigd. Nepnieuws, cyberaanvallen en het aanwakkeren van vluchtelingenstromen zijn de nieuwe wapens om de Europese Unie mee te destabiliseren. Poetin zag hoe snel de liberale principes in het Westen verwaterden tijdens de vluchtelingencrisis van 2015. Het Schengenakkoord werd aangetast en ook andere vrijhandelsverdragen kwamen onder hoogspanning te staan.
Het doel van de huidige gecreëerde crisis aan de grens bij Polen is wederom om de intergouvernementele instituties in Europa verder te ontmantelen. Poetin ziet een verenigd Europa als een gevaar; hoe meer Europa verdeeld wordt, des steviger Poetin in het zadel zit. Daarom verbaast mij het frame bij Nederlandse media en politici dat dit een migratiecrisis is. Dit is immers een veiligheidscrisis: de oude veiligheidsmechanismes uit de Koude Oorlog werken niet langer. Door niet de veiligheidscrisis centraal stellen maar het vluchtelingenprobleem, trappen we rechtstreeks in de val van Loekasjenko en Poetin.
Zie de VVD: die lijkt banger te zijn om rechts ingehaald te worden door de PVV of JA21, dan voor Poetin. De partij aan PVV-corvee door in een video op social media een herziening van het asielbeleid te bepleiten, in plaats van een nieuwe veiligheidsvisie te ontvouwen. Hiermee verkiest de VVD haar eigen electorale belangen boven de veiligheid van ons continent en komt de partij tegemoet aan Poetin.
De VVD lijkt banger te zijn om rechts ingehaald te worden door de PVV of JA21, dan voor Poetin
De VVD probeert deze crisis te gebruiken om de rechten voor oorlogsvluchtelingen in te perken. ‘Hulp bieden aan vluchtelingen overal ter wereld’ komt ter discussie te staan. Ook ik begrijp dat je het VN-vluchtelingenverdrag uit 1951 enigszins kunt aanpassen, zoals door vluchtelingen die zijn betaald door een andere staat hun vluchtelingenstatus te ontnemen. Hierdoor ontneem je Rusland haar chantagemiddel. Maar de VVD wil iets anders. Het buit de crisis uit door xenofobie op islamitische vluchtelingen te botvieren, terwijl het werkelijke gevaar is dat het veiligheidssysteem in Europa verouderd is: dat richt zich nog op de oude oorlogsvoering van staat versus staat.
Een gecoördineerde Europese veiligheidsstrategie bestrijdt gezamenlijk trolfabrieken en cyberaanvallen en is erop gericht in een vroeg stadium Russische provocateurs te herkennen. Bijvoorbeeld door te investeren in wijkagenten en politie in regio’s aan de Russische grens, of daar waar Russische minderheden wonen, zoals Ida-Virumaa in Estland. Zodoende kan Europa in vroeg stadium beter anticiperen op een Krim-scenario.
Poetin beschouwt de EU sinds 2012 niet langer als partner. Daarom stuurt Moskou vluchtelingen over grenzen, steunt Rusland Eurosceptici en verspreiden Russische nieuwswebsites en trolfabrieken nepnieuws. Een nieuwe manier van oorlogsvoering. Daartegen moet dus een nieuwe, gezamenlijke Europese veiligheidsstrategie voor worden ontworpen. Maar in plaats daarvan denkt ieder EU-land aan zijn eigen belang, denken partijen aan hun electoraat en wordt er getornd aan het vluchtelingenverdrag.
Zolang er geen nieuwe veiligheidsvisie tegen hybride oorlogsvoering wordt ontvouwd, geeft de Europese Unie aanleiding voor Poetin om vaker in Europa te stoken en te provoceren. De VVD en andere politieke partijen prefereren xenofobie tegen oorlogsvluchtelingen boven het verbeteren van de Europese veiligheidsstrategie tegen Rusland en Belarus. Poetin lacht ons uit.
