De Koerdische journalist Ibrahim Sediyani voelt zich verbonden met de Friezen. Volgens hem lijkt de emancipatiestrijd van de Friezen op die van de Koerden. Onlangs bracht hij zelfs een boek uit over Friesland: Frizya ve Günümüzde Frizler (Friesland en de tegenwoordige Friezen).
In zijn boek behandelt Sediyani, die tegenwoordig in Duitsland woont, in het Turks de Friese geschiedenis, van Magna Frisia – het Friese Rijk in de vroege Middeleeuwen – tot aan het heden. Ook befaamde Friese koningen zoals Redbad en de beroemde Friese zeerover en vrijheidsstrijder Pier Gerlofs Donia – ‘Grutte Pier’ – (1480 – 1520) mogen niet ontbreken.
Hoe kwam u op het idee om een boek over Friesland te schrijven?
‘Friesland heb ik altijd interessant gevonden. Ik houd van Friesland. Ik heb er veel over gelezen. Er was in het Turks nog geen boek over Friesland. Voordat mijn boek uitkwam kende niemand in Turkije de Friezen. Daarom wilde ik hier een boek over schrijven.’
Wat vindt u het mooiste van Friesland? De meren? De Waddeneilanden? Iets anders, misschien?
‘De eilanden, de mensen, de meren, de dorpjes, de molens, de natuur… In Friesland voel je je als in een film. Er is echt een hele mooie natuur. Ik kom er graag. En wat ook nog bijzonder is – helemaal voor iemand uit Koerdistan: er zijn geen bergen.’
Friesland kent de Elfstedentocht. Hebben de Koerden ook zoiets?
‘Als de lente op 21 maart begint vieren wij Koerden Newroz. Dat is ons nationale feest dat wij ieder jaar vieren. Maar de Elfstedentocht is – helaas – al meer dan twintig jaar niet gehouden.’
Wat vinden de Koerdische lezers van uw boek?
‘Mijn boek ligt nu twee maanden in de winkel. Van Koerdische lezers heb ik veel positieve reacties gekregen. Ze weten nu waar Friesland ligt. En er is meer bewustwording: de Koerden zijn niet het enige volk zonder eigen staat.’
Naties zonder staat: ik las dat daar uw belangstelling voor Friesland oorspronkelijk vandaan komt.
‘Dat klopt. In de wereld zijn er ongeveer tweehonderd landen. Zij zijn gevormd door oorlogen. Maar er zijn ook tweehonderd naties die geen eigen staat hebben. Die zie je niet op de wereldkaart: de Koerden, de Friezen, de Sorben, de Catalanen en Basken, de Assyriërs, de Balochi’s en Kashmiri’s, de Rohingya, de Oeigoeren, enzovoort. Voor die minderheidsvolken heb ik een sterke fascinatie. Als ik naar een land ga wil ik alles weten over de cultuur, de etniciteit, de taal. Ik schrijf ook poëzie over minderheidsvolken.’
‘Voordat mijn boek uitkwam kende niemand in Turkije de Friezen. Daarom wilde ik hier een boek over schrijven’
Aan het Koerdische medium Kurdistan 24 vertelde u dat Friesland en Koerdistan veel met elkaar gemeen hebben. Wat zijn die overeenkomsten, behalve dat beide naties niet onafhankelijk zijn?
‘Beide naties zijn ook opgedeeld. De Koerden zijn verspreid over Turkije, Syrië, Irak en Iran; de Friezen over Nederland, Duitsland en Denemarken. Beide volkeren hebben te maken met een assimilatieproces dat al heel lang aan de gang is en strijden voor het behoud van hun eigen taal en cultuur.’
En waarin verschillen Friesland en Koerdistan van elkaar?
‘Het assimilatieproces is bij de Friezen sterker. De meeste Koerden spreken Koerdisch, veel Friezen spreken hun taal niet meer. Maar de Friezen hebben het geluk dat ze verspreid zijn over drie democratische landen, terwijl de Koerden in het Midden-Oosten wonen. Turkije en Irak zijn niet bepaald democratisch, Syrië en Iran zijn dictaturen. Een ander belangrijk verschil is dat de Friezen met ongeveer 1,5 miljoen mensen zijn en de Koerden met 60 miljoen.’
De Friezen kennen geen PKK-achtige beweging. Is dat niet ook een kenmerkend verschil?
‘Inderdaad. De Friezen vinden dat niet nodig, ook omdat ze in democratische landen wonen.’
Wat vindt u eigenlijk van de PKK?
‘Ik heb zelf niets te maken met de PKK. Ik ben schrijver, ik ben democraat.’
Kun je in Duitsland wel in alle vrijheid Koerd zijn? Of word je daar geïntimideerd door Grijze Wolven en andere nationalistische Turken?
‘Mijn positie is anders dan van Koerdische activisten. Ik heb mij niet bij een bepaalde Koerdische vereniging of partij aangesloten. Ik schrijf boeken over geschiedenis en cultuur, daarom heb ik geen last van bedreigingen en dergelijke. Ik word niet als een politiek gevaar gezien.’
Maar u heeft toch vast wel een mening over dit soort zaken? U spreekt immers ook over Koerdistan.
‘Mijn lijn is dat ik voor vrijheid en democratie ben, voor beschaving, voor godsdienstvrijheid voor iedereen en voor rechten voor minderheden. Verder vind ik vrede heel belangrijk. Hier moet iedereen aan werken. Mijn wapen is niet het zwaard, maar de pen.’
Wilt u dat Koerdistan een onafhankelijke staat wordt?
‘Natuurlijk ben ik voor onafhankelijkheid. Ik ben Koerd. Er zijn 60 miljoen Koerden. Wij hebben recht op zelfbeschikking.’
Maar is dat politiek gezien wel haalbaar?
‘Voorlopig niet. In Irak en Syrië hebben de Koerden veel autonomie. Maar een referendum in Irak om de Koerdische gebieden onafhankelijk te maken mislukte, want het Irakese leger kwam op ons af. In Syrië en Irak is autonomie dus – voorlopig – het hoogst haalbare. In Turkije en Iran zelfs dat niet, want dat zijn veel sterkere staten. Maar ik hoop dat de tijden zullen veranderen.’
Moet Friesland ook een onafhankelijk land worden? Of is het nu wel goed zo?
‘Dat moeten de Friezen zelf beslissen. Willen ze niet onafhankelijk worden, dan moeten ze dat vooral niet doen. Maar de Friezen hebben ook recht op onafhankelijkheid, net zoals de Catalanen daar recht op hebben.’
Ik vermoed dat veel van onze lezers nu zitten te wachten op de Koerdische, Nederlandse en – natuurlijk – Friese vertalingen van uw boek. Wanneer komen die uit?
‘Dat hangt van de uitgevers af in Koerdistan, Nederland en Friesland. Het zou natuurlijk mooi zijn. En ze kunnen met mij contact opnemen. Maar het initiatief ligt bij hen.’
