Journalist en auteur Tasnim Nazeer (34) verscheen onlangs als eerste verslaggeefster met hoofddoek op de Schotse tv. Dat ze ruim tien jaar werkervaring heeft en publicaties bij onder andere CNN, BBC en al Jazeera op haar naam heeft staan, dat maakte werkgevers niets uit. Volgens hen zou ze door haar hoofddoek niet de juiste ‘look’ hebben om voor de camera te staan. Toch wist ze het tegendeel te bewijzen. De Kanttekening sprak met Nazeer over haar werk, de uitdagingen van het zichtbaar moslim-zijn en het doorbreken van het glazen plafond.
Jij verscheen op tv als eerste nieuwsverslaggeefster met hijab in Schotland. Hoe heb je dit waargemaakt?
‘Het was een lange reis vol met uitdagingen. Ik ben ruim tien jaar werkzaam als freelance journalist voor onder andere online en print media, maar nooit eerder kreeg ik de kans om aan de slag te gaan als tv-verslaggeefster. Wel werd ik gevraagd om bij tv-programma’s aan te schuiven als gast of als commentator, maar wilde ik het nieuws presenteren, dan moest ik eerst mijn hijab af doen. Dat werd mij verteld door een van de zenders waarvoor ik werkte. Ze zeiden: ‘Als je nu je hoofddoek af doet, dan kunnen we je meer klussen geven en kun je meer bereiken.’ Daardoor kreeg ik het gevoel alsof er geen ruimte was voor hijabi’s in de media.
‘Als mensen je vragen om iets aan jezelf te veranderen dat voor jou belangrijk is, zodat je meer kunt bereiken, dan weet je dat zij hun normen en waarden niet op de juiste plek hebben. Zo verbrak ik het contact met deze zender, en ging ik verder bij andere opdrachtgevers. Het was niet gemakkelijk. Ik voelde me erg tekort gedaan, en stond op het punt mijn ambitie om te werken als tv-verslaggeefster op te geven. Gelukkig werd ik door mijn familie gesteund en aangespoord om door te blijven gaan.
‘Zelf heb ik veel smeekbedes gedaan, en Allah gevraagd mij te helpen. Zo werden mijn gebeden verhoord. Binnen een week nadat mij werd verteld dat ik met mijn hoofddoek nooit op tv zou verschijnen als verslaggeefster, kwam ik in contact met STV News. Bij deze zender heb ik voor het eerst op tv een nieuwsitem gepresenteerd. Dat ging over het gebrek aan overheidssteun voor Schotse gezinnen die rouwen om het verlies van een dierbare.’
Wat heeft deze ervaring jou geleerd?
‘Deze ervaring deed me beseffen over het glazen plafond waar veel vrouwen – niet alleen moslimvrouwen – tegenaan lopen. Voor moslimvrouwen die met een hoofddoek zichtbaar moslim willen zijn in de media, ligt het toch een stuk lastiger. Dit komt natuurlijk onder andere door negatieve berichtgeving over moslims, en de stereotypering naar aanleiding van aanslagen door terroristische organisaties. Daardoor had ik al een vermoeden dat mijn hoofddoek een probleem zou zijn voor sommige mediabedrijven. Daarom besloot ik om naast mijn freelance werk een masterstudie te doen in internationale journalistiek, zodat ik in elk geval voldoende kennis en vaardigheden in huis heb. Hiermee hoopte ik mijzelf te kunnen onderscheiden als journalist, en dat opdrachtgevers dan in elk geval zien wat ik kan in plaats van wat ik op mijn hoofd draag. Maar wanneer het erop aankomt, blijft de hoofddoek – een zichtbaar teken van mijn identiteit als moslima – toch de grootste reden waarom opdrachtgevers mij niet als tv-verslaggeefster lieten werken.
‘Mensen vertelden me dat het nooit zou gebeuren: een hijabi-verslaggeefster op tv. Maar God weet beter’
‘Mijn hoofddoek werd uiteindelijk dat glazen plafond. Ik zou dat nooit kunnen doorbreken, omdat ik niet bereid ben mijn geloofsovertuiging opzij te zetten om meer in het leven te bereiken. Uiteindelijk werd mijn volharding beloond met mensen die mijn capaciteiten als journalist wél erkennen en waarderen. Zij zagen niet in waarom ik het nieuws niet kon presenteren met een hijab. Wat ik hiervan heb geleerd is dat volharding loont. Het is niet de meest gemakkelijke weg, maar uiteindelijk kom je er wel.’
Hoe draag jij met jouw journalistieke werk bij aan het tegengaan van negatieve stereotypering van moslims?
‘Ik schrijf graag over moslims die goede zaken verrichten, zoals bijvoorbeeld wanneer ze zich actief inzetten voor sociale rechtvaardigheid. De media werken wel zodanig dat conflicten binnen de moslimgemeenschap nieuwswaardiger zijn dan wanneer moslims het goed doen. Daar wil ik met mijn werk dan ook verandering in brengen.
‘Maar ik schrijf niet per se alleen over moslims, en ook niet alleen wanneer het goed gaat. Ik zie het als mijn verantwoordelijkheid als moslim om op te staan tegen onrechtvaardigheid, en zeker als het gebeurt binnen islamitische gemeenschappen. Zo schreef ik in 2018 een opiniestuk over de marteling van Oeigoerse moslims door de Chinese overheid, en waarom moslimlanden waaronder Saoedi-Arabië daar stil over zijn en er zelfs achter staan. Wat is er nodig voor een staatshoofd in de moslimwereld om de Chinese president Xi Jinping uit te dagen omwille van de Oeigoerse moslims? Weegt een investering van China op tegen miljoenen onschuldige Oeigoerse moslims die voor hun leven vrezen? Dat zelfs landen als Egypte en Saoedi-Arabië gevluchte Oeigoeren terug naar China deporteren, terwijl ze weten wat hen daar te wachten staat.’
Kreeg je bijval in jouw kritiek op het beleid van moslimlanden over de Oeigoeren?
‘Nee, dat werd me niet in dank afgenomen. Ik ontving zelfs meerdere – anonieme – doodsbedreigingen van mensen die het beleid van deze moslimlanden steunen, en waarschijnlijk voor deze overheden werken. Dit heeft mij echter niet weerhouden van het verder uiten van mijn kritiek en het verspreiden van informatie over de uitroeiing van Oeigoeren, die nog steeds plaatsvindt.
‘In verschillende moslimlanden zie je dat er gebrek is aan persvrijheid. Denk maar eens aan wat de Arabische journalist Jamal Khashoggi is overkomen, die zijn kritiek op de Arabische regering niet onder stoelen of banken stak. Door dergelijke praktijken kunnen journalisten terughoudend zijn in hun berichtgeving. Maar dan is het juist zaak om je aan de waarheid te houden, en sterk in je schoenen te blijven staan.
‘De doodsbedreigingen zijn erg shockerend, maar dat houdt mij niet lang bezig. Ik vrees Allah meer dan wie dan ook. Dat houd ik altijd maar in gedachten. Dit godsbewustzijn zet ik dan in om anderen te helpen met wat ik kan. Dat mensen verontwaardigd zijn en zelfs boos worden over wat ik schrijf, laat wel zien dat er een kracht schuilt achter de pen. Ik denk daarom dat journalisten met hun werk een zekere invloed kunnen uitoefenen om maatschappelijke veranderingen in gang te zetten, door zaken aan het licht te brengen die mensen op nieuwe inzichten brengt. Des te groter is dan het belang en verantwoordelijkheid om als journalist trouw te blijven aan de waarheid.’
Wat zou je zeggen tegen andere moslims die net als jij maatschappelijke verandering teweeg willen brengen met hun werk?
‘Met de opkomst van de Black Lives Matter-beweging zien we dat mensen van kleur steeds meer ruimte proberen in te nemen om voor hun belangen op te komen. Er is ook meer aandacht voor representatie van mensen met verschillende etnische achtergronden in de media. Dit is een goede ontwikkeling. Daartegenover staan diversiteit en inclusie hoog op de agenda van verschillende organisaties. Hierdoor worden er juist meer kansen gecreëerd voor moslims om van zich te laten horen, en van zich te laten zien. Dóe dat dan ook.
‘Blijf sterk in jouw geloof. Als je echt iets wilt bereiken in het leven, dan zal dat veel moeite kosten’
‘Voor moslims die te maken krijgen met discriminatie omdat ze ervoor kiezen hun moslimidentiteit zichtbaar te uiten, kunnen organisaties interne klachtenorganen oprichten. Hierdoor weten moslims tot wie ze zich binnen de organisatie kunnen wenden wanneer ze worden gediscrimineerd op basis van hun afkomst of religie. Dergelijke klachtenorganen zouden ook landelijk kunnen werken. Doel moet zijn om te voorkomen dat moslims worden gehinderd om hogerop te komen in hun carrière.
‘Verder wil ik nog zeggen: blijf sterk in jouw geloof. Als je echt iets wilt bereiken in het leven, dan zal dat veel moeite kosten. Ik deed er alles aan om het glazen plafond te breken, en het gebeurde niet. Ik werd gediscrimineerd. Mensen vertelden me dat het nooit zou gebeuren: een hijabi-verslaggeefster op tv. Maar God weet beter. En als mensen je vragen om iets aan jezelf te veranderen: doe dat niet als je je daardoor niet op je gemak voelt.’
