‘Het gaat om het vertellen van een verhaal en dat kan op heel veel verschillende manieren.’
Het vertellen van verhalen; in veel landen is het een traditie, maar hier in Nederland zijn te weinig mensen ermee bekend. De Kanttekening sprak erover met Farnoosh Farnia, één van de oprichters van The Mezrab Storytelling School.
Storytelling heeft verschillende disciplines. Het kan gaan om persoonlijke verhalen, mythes, maar ook optredens op een podium. Het is een kunstvorm, maar zo wordt het hier in Nederland volgens Farnia nog niet vaak gezien. ‘Nederland is goed in schrijven en moderne en abstracte kunst. Het zitten en aan elkaar verhalen vertellen, leeft hier nog niet zoals in andere landen. Verhalen vertellen wordt hier vaak gebruikt in een sociaal-maatschappelijke context om mensen iets te leren of kennis met iets te laten maken. Dat is heel anders dan in andere landen, waar storytelling wordt gebruikt om verhalen te vertellen over de cultuur, de geschiedenis en de tradities.’
Farnia is geboren in Iran, ze verhuisde op latere leeftijd naar Nederland. Elke avond vertelde haar vader voor het slapen gaan een verhaal. ‘Die gingen altijd over Ibrahim, dat was mijn onzichtbare broer. Hij maakte dezelfde dingen als ik mee, alleen maakte hij andere keuzes. Op die manier gaf mijn vader mij een andere kijk op de keuzes die ik maakte. In Nederland lezen kinderen een verhaaltje voor het slapen gaan. Maar mijn vader probeerde met verhalen een breder beeld te geven van wat er in de wereld speelde en zijn Iraanse roots door te geven.’
Om storytelling bekender te maken in Nederland richtten Farnia, Sahand Sahebdivani en Raphael Rodan in 2015 The Mezrab Storytelling School op, waar ze alle drie lesgeven. Farnia: ‘Je kan in Nederland naar een theaterschool, een dansacademie, enzovoorts, maar er was geen specifieke opleiding voor storytelling. Wij vinden storytelling een kunstvorm en als wij willen dat andere mensen dat ook zo zien, dan zullen we daarin moeten investeren en mensen moeten kunnen opleiden.’
De school is gevestigd in Pakhuis Wilhelmina in Amsterdam. Overdag wordt er les gegeven en ’s avonds zijn er storytelling-avonden met elke keer een ander thema. Dit kunnen persoonlijke verhalen zijn, maar ook mythes, volksverhalen, verhalen met een muzikant erbij of een danser die verhalen vertelt. ‘We zoeken de verschillende disciplines op met storytelling en het is elke avond een verrassing voor de bezoeker wat er op de agenda staat’, aldus Farnia. ‘De avonden zijn een succes, elke keer komen er zo’n honderdvijftig mensen luisteren.’ Het succes heeft volgens Farnia onder meer te maken met de laagdrempeligheid en de huiselijke sfeer. Op de grond liggen overal kussens en tapijten. De moeder van Sahebdivani verkoopt eigen gemaakte soep en zijn vader staat achter de bar. Farnia: ‘Het is een warme plek waar je je snel op je gemak voelt. Herkenning speelt ook een belangrijke rol in het succes. Zo’n tachtig procent van onze bezoekers is niet van Nederlandse origine. Er komen veel expats, internationale studenten en vluchtelingen. Mensen die wel in Nederland wonen, maar nog zoekende zijn naar een gevoel van ‘thuis’, een plek waar ze zichzelf herkennen.’
In tegenstelling tot de storytelling-avonden die vooral bekend zijn onder de multiculturele groep, heeft The Mezrab Storytelling School een grote internationale naam. Ook in Nederland wordt het steeds bekender. ‘Dit jaar nemen wij voor het eerst het Amsterdams Storytelling Festival in november over. Storytelling is hip, steeds meer mensen horen er van en doen het.’ Dat heeft volgens Farnia te maken met twee dingen die momenteel populair zijn in Nederland: diversiteit, want storytelling is erg multicultureel, en het commerciële aspect. ‘Zo doen steeds meer bedrijven aan corporate storytelling. Denk aan journalisten, docenten, muzikanten, die zichzelf steeds vaker storyteller in plaats van artiest noemen, of mensen die vaak voor een publiek moeten spreken. Storytelling is heel breed en kan altijd gebruikt worden. Of je nu voor een zaal van vijfhonderd mensen staat of een heel persoonlijk verhaal één-op-één vertelt, of het nu in een sociaal maatschappelijke context gebruikt wordt of als een professionele voorstelling in het theater. Het gaat om het vertellen van een verhaal en dat kan op heel veel verschillende manieren. Het belangrijkste is om altijd te weten waarom je op het podium staat, wat je staat te vertellen, je publiek te zien en van daaruit te beslissen hoe je wat aan het vertellen bent.’ Volgens Farnia is dat heel anders dan een musical of een voorstelling zoals we dat in Nederland kennen. ‘Een musical is net als een film. Je kijkt er naar, maar je bent er geen deel van. Bij storytelling is de afstand met het publiek veel kleiner. Als schilder heb je je kwasten en doek als instrument en weet je niet wat je publiek van het resultaat gaat vinden. Als storyteller ben je zelf het instrument met je stem en je lichaam. Je ziet meteen wat jouw kunst met het publiek doet en daar kan je meteen op reageren.’
Om de techniek van storytelling onder de knie te krijgen, biedt The Mezrab Storytelling School verschillende opleidingen aan. Zo is er één keer per maand een introductiecursus waar iedereen aan mee kan doen. In drie dagen leer je de basis van storytelling. Na de weekendcursussen kan je ook nog ‘the next step-cursus’ volgen, waar je iets verder ingaat op de kennis van het opbouwen van een verhaal. Voor de echte liefhebbers is er om het jaar een professionele cursus van vijf maanden. Daarbij krijg je drie dagen per week les en werk je toe naar vier of vijf eindpresentaties. Dat is bijzonder, omdat er maar tien mensen mee mogen doen. ‘Als je klaar bent krijg je van ons een certificaat en ben je een professionele performer. Iedere leerling heeft een aantal korte voorstellingen voor ons gemaakt. Dat kan een houvast geven voor hun carrière. Ze kunnen die voorstellingen verkopen of verder uitbreiden.’ Daarnaast maakt The Mezrab Storytelling School deel uit van een aantal internationale storytelling-netwerken waar studenten gebruik van kunnen maken. ‘Onze leerlingen treden veel op bij festivals in onder andere Londen, Ierland, Litouwen, Polen, Griekenland, Israël, Zweden en Italië.’
Farnia ziet nog veel verbeterpunten voor storytelling in Nederland. ‘Je ziet dat steeds meer festivals of theaters iets met storytelling willen doen. De vraag groeit, maar er is nog geen kwaliteitsnorm. Er zou een onderverdeling moeten komen in wanneer storytelling een kunstvorm is of sociaal-maatschappelijk gebruikt wordt. Veel Nederlanders denken dat storytelling een functie moet hebben, maar je kan er ook van genieten. Dat is ook wat The Mezrab Storytelling School hoopt te bereiken. Wij hebben ons doel bereikt als we een opleiding hebben die net zoveel waard is als een andere performance-opleiding. Dat storytelling als kunstvorm wordt gezien en dat het vanzelfsprekend is dat een avondje uit ook een storytelling-voorstelling kan zijn.’
