De laatste tijd horen we dat het in ons land economisch gezien steeds beter gaat en dat iedereen erop vooruit gaat. Onze reporter Freek de Swart sprak mensen die weinig merken van de voorspoed.
Sinds Nederland uit het financiële dal klom van de bankencrisis in 2008 kent de economie eigenlijk alleen maar constante groei. In 2017 werd zelfs een stijging gezien van 3,1 procent, het hoogste niveau van de afgelopen tien jaar. Tegelijkertijd steeg in deze periode ook het percentage van de werkende bevolking dat te weinig verdient om rond te komen. Sinds de millenniumwisseling groeide deze groep armen zelfs met maar liefst zestig procent. Ook het totale aantal huishoudens dat in langdurige armoede leeft nam in 2016 toe. Aan de andere kant groeide in datzelfde jaar de groep mensen die zich miljonair mag noemen naar honderdtwaalfduizend huishoudens, het hoogste aantal sinds de start van het onderzoek hierna in 2006. Genoeg cijfers en feiten dus om eens de straat op te gaan met de vragen: ‘Merkt u iets van de economische groei de afgelopen tien jaar?’ en ‘Wordt de welvaart in Nederland wel eerlijk genoeg verdeeld?’
Corrie van den Bliek
Dat Corrie van den Bliek weinig heeft gemerkt van de economische voorspoed de afgelopen jaren is van een afstandje al wel te zien. De achtenzeventigjarige vrouw heeft net bij de voedselbank een pakket opgehaald en blijkt even later ook enkel nog tweedehands kleding te kopen. Volgens Van den Bliek is haar pensioen onlangs voor de tweede maal op rij omlaag gegaan en dit was volgens haar toch al geen vetpot. ‘Ik krijg misschien maar tien euro per maand minder, maar voor iemand met een pensioentje van driehonderd euro is tien euro heel veel geld.’ Ook merkt de bejaarde vrouw dat er de afgelopen jaren een grotere eigen bijdrage wordt gevraagd voor medicijnen en hulpmiddelen, zoals de scootmobiel waarop ze rijdt. Van den Bliek probeert deze financiële tegenslagen op te vangen door te beknibbelen op uitjes. ‘De koffie is bij mij thuis net zo lekker als wanneer je ergens gaat zitten.’ Vroeger ging ze nog wel eens naar gemeenschapshuizen in de buurt om een goedkoper bakkie te doen, maar die zijn volgens Van den Bliek inmiddels bijna allemaal wegbezuinigd. Aan de regering zou de vrouw dan ook het advies willen geven om niet alleen ‘nieuwe mensen’ te helpen, maar ook de ouderen. Deze doelgroep heft het volgens Van den Bliek zwaarder omdat die vanwege hun leeftijd niet meer kunnen werken. ‘Vluchtelingen moeten ook geholpen worden, maar ze moeten niet alles hiernaartoe halen. We kunnen niet de hele wereld helpen.’ Ook mogen van haar de rijken wel iets meer belast worden. Over de toekomst is Van den Bliek niet heel optimistisch. Vooral het feit dat verzorgingstehuizen worden gesloten baart haar zorgen. ‘Waar moet ik straks terecht? Ik had laatst een gebroken ruggengraat en osteoporose.’ Veel hoop dat er in Den Haag naar haar geluisterd wordt heeft het oude dametje echter niet. ‘De politiek is één pot nat, maar ik stem wel.’
Jean Baptiste Hendrix
Jean Baptiste Hendrix is sinds enkele jaren met pensioen. Sindsdien zet hij zich in als vrijwilliger bij een kringloopwinkel. Hoewel Hendrix niks heeft gemerkt van de economische groei de afgelopen jaren, raakt dit hem ook niet. Als oud-jurist heeft hij namelijk best een riant pensioen. Wel is Hendrix zich ervan bewust dat zijn AOW al tien jaar niet meer geïndexeerd wordt. ‘Als ik het ABP (pensioenfonds voor overheid en onderwijs, red.) goed heb begrepen kan ik me voorstellen dat ze niet indexeren. Ik vind het wel jammer voor mezelf op microniveau, maar op macroniveau begrijp ik het wel.’ Hoewel hij het in principe eens is met de stelling dat alle lagen van de bevolking mee moeten profiteren van de welvaart, is dit volgens hem niet realistisch. ‘Welk financieel stelsel je ook kiest, de gegoede bovenlaag komt er altijd beter uit.’ Wel vindt de oud-jurist het belangrijk dat ervoor gewaakt wordt dat dit niet de spuigaten uitloopt. Zo wordt volgens hem de welvaartsongelijkheid momenteel te groot. Hendrix noemt de rijken enigszins losgezongen van de werkelijkheid en levend in hun eigen bubbel. Als voorbeeld haalt hij de uitspraken van ING-commissaris Henk Breukink aan. Deze topbankier klaagde onlangs over de toonhoogte van de kritiek die zijn bedrijf te verduren kreeg vanwege een omvangrijk witwasschandaal. ‘Het zijn sterke benen die de weelde kunnen dragen’, laat Hendrix zich halverwege het gesprek poëtisch ontvallen. Over de kans om de gegoede klasse tot inkeer te laten komen is hij somber. Volgens Hendrix is er namelijk niets menselijker dan je sociale kring te vullen met gelijkgestemden die zijn zoals jij. Ook over de mogelijkheden om het ‘klootjesvolk’ mee te nemen in de vaart der volkeren is hij terughoudend. Als voorbeeld noemt Hendrix het internet. Waar dit medium in de jaren negentig nog werd gezien als de grote objectieve verblinder, zorgt het heden ten dage vooral voor ideologische eilandjes gevuld met fake news. ‘Er is genoeg geprobeerd om de bevolking te verheffen, maar ik krijg de indruk dat het tegenovergestelde is gebeurd. We overschatten onze eigen tijd en het geloof in technologische ontwikkeling.’
Loveness Anaman
De Ghanese Loveness Anaman kwam ooit in 1984 naar Nederland vanwege de liefde. Waar ze vroeger vooral een zakenvrouw was in de import en export richt ze zich tegenwoordig volledig op haar stichting Aya. Dit goede doel zamelt geld in voor schoolkinderen in Afrika en helpt Afrikaanse moeders bij het opzetten van een eigen bedrijf. Ook Anaman merkt weinig van de economisch vette jaren in Nederland. Hoewel de zorg en het onderwijs volgens haar nog steeds in orde zijn, is er tegenwoordig geen geld meer voor een bloemetje op tafel. Zelf ziet Anaman de overstap van de gulden naar de euro als de belangrijkste boosdoener. ‘Vroeger kostte de APK achtenveertig gulden en nu zestig euro. De onderhoudskosten zijn dus verdubbeld.’ Inmiddels heeft Anaman dan ook haar auto de deur uitgedaan, net als haar VVD-lidmaatschap. De politieke partij vroeg volgens haar steeds vaker om giften. ‘Ik steun de VVD nog wel in mijn hart en ik hou van Mark Rutte. Hij is nederig en je kunt makkelijk met hem praten.’ De Ghanese sprak de afgelopen jaren meerdere malen met de VVD-politicus. Opmerkelijk genoeg vertelde Anaman de premier tijdens hun eerste gesprek dat het niet goed is om geld naar Afrika te sturen. ‘Omdat ze dan gewoon gaan zitten wachten tot je het geld komt brengen. Sommige mensen in mijn omgeving zijn boos op mij vanwege deze mening.’ Anaman steunt de VVD vooral omdat volgens haar deze partij mensen probeert te activeren en te laten groeien. Ook in haar omgeving ziet de vrouw veel ongemotiveerde mensen die de hele week niets doen behalve klagen. ‘Ik hou niet van mijn hand ophouden, ik hou van bijdragen.’ Als voorbeeld van deze houding noemt Anaman een kookmiddag die ze organiseerde in het Mondiaal Centrum te Breda om geld op te halen voor Congo. Ondanks uitnodigingen kwamen er alleen maar Nederlandse vrouwen helpen en geen enkele Congolees. Toch dreigt Rutte binnenkort de steun van Anaman te verliezen als het beleid ongewijzigd blijft. ‘Nederland is oké, maar de armen worden armer en je bent als land wel afhankelijk van je mensen. Als Rutte niet verandert ben ik weg.’
Stijn van Oers
Net als veel leeftijdsgenoten heeft Stijn van Oers weinig gemerkt van de economische groei de afgelopen tien jaar. Niet zo gek wanneer je bedenkt dat hij pas achttien jaar is en nog met Lego speelde ten tijde van de bankencrisis in 2008. Wel heft Van Oers het idee dat de hele samenleving profiteert van de economische voorspoed. Vooral de stedelijke ontwikkeling om hem heen geeft hem over het algemeen het gevoel dat Nederland er goed voorstaat. ‘Zeker als je kijkt waar we staan op lijstjes met andere landen, ook al zegt dat niet alles.’ Verder merkt Van Oers dat mensen om hem heen vaker een dagje weggaan. De jonge adolescent zegt het wel belangrijk te vinden dat de onderklasse ook de vruchten plukt van de economische voorspoed van een land. Dat rijken meer profiteren van de toegenomen welvaart bekijkt hij met gemengde gevoelens. ‘Het ligt eraan wat ze met hun geld doen. Wanneer dit geïnvesteerd wordt om levens van mensen te verbeteren vind ik het goed. Elon Musk (oprichter van onder meer Tesla, red.) en Bill Gates (ondernemer en filantroop, oprichter van Microsoft, red.) zijn daar goede voorbeelden van.’ Tegelijk beseft Van Oers ook dat er ook veel gierige welgestelden zijn. Voor de toekomst verwacht hij dat de Nederlandse overheid blijft streven naar een economische groei van twee procent, een percentage waar Van Oers zich wel in kan vinden. Zelf is hij overigens niet zo met geld bezig. Rijk hoeft Van Oers dan ook niet te worden zolang hij aan het einde van de maand maar genoeg salaris overheeft voor leuke dingen. ‘Maar als je me nu een miljoen geeft? Ach, waarom dan ook niet?’
Cok van Gaalen
Dat Cok van Gaalen niets merkt van de toegenomen welvaart blijkt direct uit zijn eerste antwoord: ‘Hahaha, economische groei!? En jij gelooft dat!?’ Volgens Van Gaalen bestaat deze groei namelijk alleen maar op papier en ziet de werkelijkheid op straat er heel anders uit. ‘Neem nu de werkloosheid, ze hebben de definitie van werk verandert van veertig uur naar twintig uur. Als je dus nu halve dagen werkt ben je ineens niet meer werkeloos. Zo zijn alle cijfers gemanipuleerd.’ Van Gaalen haalt zijn kennis over de werkelijke economie voornamelijk vanaf het internet. Zo volgt hij trouw het YouTube-kanaal X22 Report en leest hij Amerikaanse sites met ‘de echte economische voorspellingen.’ Zo leerde Van Gaalen onder andere dat geld vanuit niets wordt gemaakt en voor vijfentachtig procent linea recta naar het Vaticaan gaat dankzij schimmige regelgeving uit het verleden. Zelf zit Van Gaalen overigens al twee jaar in de schuldsanering. ‘Dat komt door de Nederlandse centrale bank. Ik ben ook bezig met rechtszaken tegen het Vaticaan om de onderste steen boven te krijgen.’ Niet geheel onverwachts ziet Van Gaalen politici vooral als loopjongens die van bankiers orders krijgen hoe ze moeten stemmen. ‘Ze gaan met goede bedoelingen de politiek in, maar krijgen dan van lobbyisten te horen wat ze politiek moeten doen. Elk verkiezingsproces in deze wereld is gemanipuleerd.’ Opmerkelijk genoeg heeft Van Gaalen ondanks al deze deprimerende informatie een positief beeld over de toekomst. Hij verwacht dat er binnenkort weer een echte regering komt voor en door het volk. Vooral de komst van de kwantumcomputer maakt volgens Van Gaalen informatiemanipulatie in de nabije toekomst onmogelijk. ‘Er komt een nieuw gouden millennium aan, the age of Aquarius!’
