Er gaan steeds meer stemmen op voor een nationaal migratiemuseum of een islamitisch museum in Amsterdam. ‘We moeten een open debat over migratie voeren, maar we mogen ook migratie vieren’, zegt de Amsterdamse schrijver Bas Kok, die al een mooie locatie voor het museum in gedachten heeft.
Ruim de helft van de inwoners van Amsterdam heeft een migratieachtergrond (21% westers, en 37% niet-westers). Een op de vijf Amsterdammers heeft een moslimachtergrond, schreef Abdelkader Benali onlangs in zijn column. Ook hem was het idee over een islamitisch museum ter ore gekomen
Op sociale media werd het idee voor zo’n museum, weinig verrassend en zacht uitgedrukt, niet op prijs gesteld. Kok staat er wél positief tegenover en schreef erover in zijn boek Op een dag in Nieuw-West, dat afgelopen zomer verscheen. ‘Aan de Seine in Parijs staat een heel mooi Arabisch instituut, dat ook een soort moslimmuseum is. Een mooi gebouw dat veel bezoekers trekt. Zoiets zou heel goed passen in Amsterdam.’
Waarom?
‘Migratie hoort natuurlijk al heel lang bij Amsterdam en de rest van Nederland, al ver voor de 17e eeuw. De hele stad is opgebouwd door migranten. We hebben onze rijkdom er aan te danken.
De minder fraaie kant daarvan krijgt nu met het Slavernijmuseum eindelijk een plek op het Java-eiland. Deze geschiedenis hoort bij het verleden van Amsterdam, maar is tegelijk ook heel zwaar.’
Moet een migratiemuseum nu verlichting brengen?
‘Dat zou heel goed kunnen. Een migratiemuseum waarin we de invloeden van alle culturen vieren die Amsterdam rijk is kan een positief effect hebben. Naast de migratie vanuit oude koloniale gebieden, kwam in de 21ste eeuw de migratie van moslims in Amsterdam op gang. Het is dit jaar ook precies zestig jaar geleden dat de eerste Turkse gastarbeiders hier kwamen. Dat heeft eenzelfde culturele verrijking met zich meegebracht. De Amsterdamse markten en winkelstraten profiteren ervan, net als de culturele wereld. Ik verheug me nu al op het nieuwe boek van Murat Isik!’
‘Juist zo’n museum kan helpen om de negatieve discussie een positieve kant op te trekken’
We leven niet in een parallel universum, toch? Er is zoveel haat en nijd tegenover moslims. Dat kunnen we toch niet negeren?
‘Ja, de olifant in de kamer kan niet onbenoemd blijven. Dat zou je zeker moeten ondervangen in zo’n museum. Openheid is de sleutel. Maar juist zo’n museum kan helpen om de negatieve discussie een positieve kant op te trekken. Mensen die negatief zijn over migratie (vaak mensen zonder migratieachtergrond) en migranten kunnen dan wellicht samenwerken aan iets moois. Hoe ging men vroeger om met migranten? Vaak was dat veel erger dan nu, we zijn hierin gegroeid. We moeten niet wegpoetsen dat er toen ook veel frictie was. We zijn dat nu allemaal vergeten en noemen het gemakshalve de Gouden Eeuw.’
OK, dan over de naam. Heeft Amsterdam een migratie- of islamitisch museum nodig?
‘Migratie is uiteraard veel breder dan moslims. Het is belangrijk dat hier goed over wordt nagedacht en dat de precieze insteek wordt geformuleerd. Het zou jammer zijn als het een museum wordt dat inhoudelijk zo wordt uitgehold dat het geen draagvlak meer heeft bij diverse groepen Amsterdammers. Dus een grondig onderzoek met werkgroepen en allerlei partijen is belangrijk. Dit gezegd hebbende, mag de moslimcultuur op zichzelf gevierd worden.’
In welk soort migratie- en/of moslimverhalen ben je geïnteresseerd als Amsterdammer zonder migratieachtergrond?
‘Ik ben toch het meest geïnteresseerd in de ambachten die mensen hebben meegebracht. Elk volk heeft zo zijn eigen specialismen. Met de Joodse immigratie kwam bijvoorbeeld de kunst van het slijpen van diamanten naar Amsterdam. Wat zijn de islamitische gebruiken? Wat zijn de islamitische parels die onderbelicht zijn gebleven in het collectieve verhaal van Amsterdam?’
‘Het moet niet ergens weggestopt worden’
Waar zou zo’n museum moeten komen?
Midden in de stad. Het moet niet ergens weggestopt worden, maar een prominente plek krijgen. Aan het IJ of de Sloterplas lijkt me leuk. Maar dit is ook zoiets wat door een werkcommissie goed onderzocht moet worden en waar een redelijk draagvlak voor moet zijn.
Werkt zo’n museum in Nieuw-West niet gentrificatie in de hand?
Het museum zal een positieve impuls zijn voor de Sloterplas. Het culturele aanbod zou er completer van worden. Jongeren uit Nieuw-West zullen trotser worden op hun buurt en afkomst. Dat heeft niet te maken met financiële maar met culturele rijkdom.
