Ongeveer vijfduizend mensen demonstreerden gistermiddag op de Dam in Amsterdam tegen het racistische politiegeweld in de Verenigde Staten. Verslaggever Ewout Klei deed een mondkapje op, bleef aan de rand staan en sprak met demonstranten van kleur. Wat drijft hen?
Economieleraar Miguel (29, foto links) is vanuit Amersfoort naar Amsterdam afgereisd voor deze demonstratie. ‘Ik voel met mijn zwarte broeders in Amerika sterke verbondenheid. Zij zijn ook een soort familie van mij. Ik zou er ook zijn voor mijn buurman als hem iets overkomt.’
Op Miguels shirt staan de namen van bekende zwarte burgerrechtenactivisten als Martin Luther King, Malcolm X en Rosa Parks. ‘Over deze helden leer je niets op school. Daar leer je over Napoleon, Hitler, Stalin en allemaal andere mensen waar ik niks mee heb. Nederland moet echt een breder onderwijspakket aanbieden, waarin ook ons verhaal, van Afro-Nederlanders, ruimte krijgt’, zegt hij.
In tegenstelling tot enkele van zijn vrienden is Miguel nooit gearresteerd door de politie. Toch is hij op zijn hoede. ‘Je leert jezelf een bepaald gedrag aan. Ik ga bijvoorbeeld niet rennen over het Damrak om een trein te halen. Want dan denken omstanders en de politie dat ik een inbreker ben, omdat ik zwart ben. Een witte man in een pak die naar het station rent wordt niet zo bekeken. Iedereen weet dat hij een trein moet halen.’
De 26-jarige Vaughane knikt instemmend. Ze studeert International Businesses aan de Hogeschool van Amsterdam en heeft daarnaast een parttime baan. ‘Nee, ik kom niet uit de Bijlmer, dat zou je misschien denken, maar uit de Jordaan’, zegt ze lachend.’ Er zijn volgens haar veel vooroordelen. Als zwarte vrouw voelt ze zich niet altijd veilig in Nederland.
Ze noemt als voorbeeld dat het personeel haar tijdens het winkelen extra in de gaten houdt, omdat ze zwart is. In de ogen van veel winkelmedewerkers is ze een potentiële dief, geeft ze aan. En in de tram worden zij en haar vriendinnen aangesproken als ze iets te luidruchtig zouden zijn, terwijl witte meisjes volgens haar nooit worden aangesproken.
‘Zulke discriminatie bestaat’, zegt Vaughane. ‘En ze hoeven niet eens per se racistische woorden te gebruiken. Ze spreken bijvoorbeeld in termen als ‘jouw soort’. Ik word dus gereduceerd tot de etnische groep waartoe ik behoor.’
Volgens Vaughane is de situatie in Nederland niet zo erg als in de Verenigde Staten, wat ‘institutioneel racisme’ betreft. ‘Daar is de politie vaak heel racistisch en is racisme diep verweven met de cultuur. Als Amerika een tien is, dan scoort Nederland een zesje. Maar dat is ook erg en dat moet dus ook veranderen.’
‘Ik word gereduceerd tot de etnische groep waartoe ik behoor’
Grace (33) is met vier vriendinnen naar Amsterdam afgereisd, om mee te doen aan de demonstratie. Vanwege de massale opkomst en het coronaverspreidingsgevaar hebben zij zich ook aan de rand van de massa opgehouden. ‘Ik heb twee zoons’, vertelt ze. ‘Ik ben hier voor hen. Ik wil dat zij veilig kunnen opgroeien in Nederland, een goede toekomst krijgen – zonder racisme.’
Volgens Grace is er toch een groot verschil in hoe je als zwarte man of vrouw behandeld wordt. ‘Wij vrouwen worden toch minder erg gediscrimineerd, want we zijn kwetsbaarder ofzo. Zwarte mannen worden sneller als gevaarlijk gezien. Ik heb zelf ook niet zo veel last van discriminatie. Maar ik kom dan ook uit Rotterdam, waar veel Afro-Nederlanders wonen. Misschien is het is daar anders dan in andere Nederlandse steden.’
Discriminatie vindt volgens Grace op een subtieler niveau plaats. ‘Eigenlijk verlangt de samenleving van ons dat we ‘normaal’ doen, dat we een beetje net zo zijn als de ‘rest’. Dan is er weinig aan de hand. Maar als je je een beetje anders kleedt, een andere stijl hebt, dan word je aangekeken of krijg je minder snel een baan.’
Miguel beaamt dit: ‘Mijn ouders wilden niet dat ik mij ‘Afrikaans’ zou kleden, met rastahaar en dergelijke. Want dan denken mensen dat je een crimineel bent. Dat is misschien ook wel het ergste, dat je eigenlijk niet de vrijheid hebt in Nederland om er bij te lopen zoals je wil.’
