In Marokko woedt een hevige discussie over het Fatiha-huwelijk, een religieus huwelijk dat niet door de staat wordt erkend.
Aanleiding is een zaak rond Mohamed Tahari, advocaat en lid van de islamitische regeringspartij PJD. De vrouwen en kinderen in Fatiha-huwelijken hebben niet dezelfde rechten als in een officieel huwelijk. Toch ging de 24-jarige Leila de strijd aan om haar kind te registreren en haalde daarmee de krantenkoppen in Marokko.
Strijd voor erkenning
Leila had bijna vijf jaar lang een relatie met Tahari. Sinds 2015 woonden ze samen als een getrouwd stel, maar zonder daadwerkelijk te trouwen. Tahari ondersteunde haar financieel, betaalde voor haar appartement en ze hadden seks – iets wat verboden is voor ongetrouwde Marokkanen.
Maar toen bleek Tahari al getrouwd te zijn met een andere vrouw en kinderen met haar te hebben. Leila ontving bedreigingen van Tahari’s eerste vrouw. Toen zij langs ging om de situatie op te helderen werd Leila gearresteerd voor overspel en in de cel gegooid. De jonge vrouw moest als borgsom 5.000 dirham betalen, omgerekend ongeveer 470 euro. Ze kwam met behulp van NGO’s na twee dagen weer vrij.
De schrik zat er goed in. Leila was bang voor de bedreigingen van Tarahi’s eerste vrouw en om opnieuw gearresteerd te worden. Daarom besloot de 24-jarige Marokko te verlaten. Ze verhuisde naar Turkije om daar bij haar zus te gaan wonen. Maar Tahari overtuigde Leila om terug te komen. Hij deed de belofte dat hij zou scheiden van zijn eerste vrouw en dan officieel met Leila zou trouwen.
Leila geloofde hem. Ze keerde terug naar Marokko. Daar organiseerden ze een verlovingsceremonie en sloten ze een Fatiha-huwelijk. Dit religieuze huwelijk wordt niet erkend door de Marokkaanse autoriteiten en biedt de vrouw en kinderen die uit het huwelijk voortkomen geen rechten.
In de periode na het Fatiha-huwelijk werd hun dochter geboren, maar zij werd niet erkend door Tahari, die zijn belofte aan Leila verbrak. De advocaat weigert tot op de dag van vandaag zijn dochter te erkennen en haar in te schrijven bij de burgerlijke stand.
Ongeregistreerde kinderen
In oktober besloot het Marokkaanse miniserie van Binnenlandse Zaken dat buiten het huwelijk geboren kinderen toch mogen worden ingeschreven bij de burgerlijke stand. Dit besluit zou het vrouwen makkelijker moeten maken hun kinderen zonder aanwezigheid van de vader in te schrijven.
Maar in de praktijk is de situatie niet veranderd. Het is nog steeds schier onmogelijk voor Marokkaanse vrouwen om hun kinderen zonder vader in te schrijven. In slechts een enkel geval wordt de naam van de vader weggelaten bij het inschrijven van een kind.
Dat betekent dat deze kinderen geen officiële documenten kunnen ontvangen en bijvoorbeeld niet ingeschreven kunnen worden bij een school. Ook later in hun leven lopen deze kinderen tegen problemen aan. Zij kunnen vaak geen goede baan vinden omdat daarvoor identificatie vereist is.
Ook ondervinden zij regelmatig discriminatie, bijvoorbeeld wanneer mensen in de gemeenschap erachter komen dat zij niet geregistreerd zijn. In Marokko zijn zo’n 80.000 kinderen niet ingeschreven bij de burgerlijke stand.
‘Over het algemeen kijken Marokkaanse vrouwen neer op Fatiha-huwelijken’
In oktober besloot Leila Tahari aan te klagen. Ze leverde bewijs van hun relatie via foto’s en rekeningen waaruit bleek dat Tahari haar financieel ondersteunde. Tahari miste alle hoorzittingen en de rechter vond het geleverde bewijs onvoldoende.
De rechter eist nu dat Leila minstens twaalf getuigen levert, van wie niemand familiebanden met haar mag hebben. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan: Leila eindigde terug bij af.
Haar dochter is inmiddels acht maanden oud en nog steeds niet ingeschreven. Daarom besloot Leila in januari naar de media te stappen om de zaak publiek te maken. Haar verhaal leidde onder vrouwenactivisten tot veel commotie. Zij zien Leila als slachtoffer van Tahari’s machtsmisbruik.
Gebrek aan keuzes
Fatima Sadiqi is hoogleraar genderstudies aan de universiteit van Fez. Zij geeft aan dat Marokkaanse vrouwen regelmatig slachtoffer van een Fatiha-huwelijk, waarin de man niet de intentie heeft om een echt huwelijk aan te gaan.
‘Het gaat vooral om vrouwen uit armere families’, vertelt ze. ‘Als de bruidegom rijk is en bereid lijkt zijn rijkdom te delen, is een Fatiha-huwelijk – ondanks het gebrek aan officiële registratie – een aantrekkelijk aanbod.’
Ook vinden er volgens Sadiqi Fatiha-huwelijken plaats waarin de vrouw geen slachtoffer is. ‘In sommige plattelandsgebieden waar veel armoede heerst is een officieel huwelijk te duur. De enige andere optie is dan een Fatiha-huwelijk.’
Toch proberen de meeste vrouwen een Fatiha-huwelijk te voorkomen. ‘Over het algemeen kijken Marokkaanse vrouwen neer op Fatiha-huwelijken’, zegt Sadiqi. ‘De meeste Marokkaanse vrouwen willen een echt huwelijk, omdat ze dan meer rechten hebben – en hun kinderen ook.’
