Noord-Afrika-correspondent Kaja Bouman woont sinds een halfjaar in Marokko. Daarvoor woonde ze ruim drie jaar in Israël en was ze meermaals op de Westelijke Jordaanoever en in Egypte. Een persoonlijk verslag van haar ervaringen met opdringerige mannen: ‘Israël is de reden dat ik tegenwoordig altijd pepperspray bij me heb.’
Ik verhuisde bijna vier jaar geleden naar Jeruzalem en had daar meer last van opdringerige mannen dan van bommen en granaten. Israël is natuurlijk niet echt een oorlogsgebied, maar een conflictgebied waar met enige regelmaat escalaties plaatsvinden. Toch vragen mensen vaker naar die bommen en granaten – en de kwaliteit van de falafel – dan naar het gedrag van Israëlische mannen.
Ik woonde drie jaar in Israël: de helft van de tijd in Jeruzalem en de andere helft in Jaffa, de Arabische stad onder Tel Aviv. Er is een groot verschil tussen ergens wonen of ergens reizen. Ik verbleef niet in hostels met andere toeristen maar ik had mijn eigen appartement. Ik was niet op een yogaretreat, maar studeerde aan de universiteit en werkte als freelance journalist en producer bij een Israëlische zender.
Als iemand met een volledig leven in een ander land kom je in andere situaties dan als iemand die door een bepaald gebied reist. Toch verandert dat weinig aan het antwoord op de vraag: hoe veilig is Israël voor alleenreizende vrouwen?
Vergeleken met Marokko, Egypte en delen van de Westelijke Jordaanoever is Israël een modern, vooruitstrevend en westers land. De kwaliteit van leven van Israëlische vrouwen is dan ook beter dan die van Marokkaanse en Egyptische vrouwen. In Israël komt huiselijk geweld aanzienlijk minder voor dan in Marokko en Egypte. Maar als jonge Europese vrouw, alleen in Israël, waren de mannen één van de grootste problemen waar ik tegenaan liep. Een groter probleem dan het nu in Marokko is.
Tijdens de introductiedag op mijn universiteit in Jeruzalem werden vrouwelijke, internationale studenten gewaarschuwd voor de Israëlische mannen. En al snel ervoer ik waarom.
Na mijn laatste tentamen in de zomer besloot ik op een woensdag de bus te pakken naar Tel Aviv en de hele dag op het strand door te brengen. Ik lag in mijn bikini op mijn strandlaken, had een grote zonnebril op, mijn oortjes met muziek in en had de vijfhonderd pagina’s van Honderd jaar eenzaamheid van Gabriel García Márquez voor mijn neus liggen. Ik dacht dat het duidelijk was dat ik in mijn eigen wereldje wilde zijn. Maar dat was voor de elf Israëlische mannen die mij in die zes uur aan het strand benaderden, niet duidelijk.
Ze wilden mijn telefoonnummer, mijn boek dichtklappen, een mojito gaan drinken of naast me gaan zitten. Een jongen begon zelfs mijn arm te strelen en liet mij pas met rust toen ik hard en duidelijk ‘Don’t f*cking touch me!’ riep. Opvallend genoeg probeerde precies die jongen het een half uur later nog een keer. Dat was mijn eerste en laatste keer alleen op het strand van Tel Aviv.
Een andere keer probeerde een oudere man mij op mijn wang te kussen in de bus. Ik zat bij het raam en hij op de stoel naast me, waardoor ik niet makkelijk kon wegkomen. Een andere keer zat ik in het vierzitsgedeelte van de bus met een man schuin tegenover me die kusjes naar me blies. Toen ik opstond om ergens anders te gaan zitten, greep hij mijn arm vast. Ik heb hem vervolgens in zijn gezicht moeten slaan om los te komen. Niemand in de bus die daarvan opkeek.
Wees duidelijk en blijf niet aardig: dat was mijn grootste fout in het begin
Talloze keren probeerden jongens op mijn kont te slaan als ik langsfietste of mij zomaar op straat benaderden. Vriendinnen van mij zijn aangerand, bij hun borsten en billen gegrepen of stratenlang achtervolgd. Israël is de reden dat ik tegenwoordig altijd pepperspray bij me heb.
Tegelijkertijd is Israël een relatief westers land. Ik droeg er hakken, jurkjes en had rode lippenstift op. Maar waar dat in Marokko extra aandacht naar mij toe zou roepen, was dat in Israël helemaal niet zo – iedereen draagt ten slotte dat soort kleding. Ik ben nooit in groot gevaar geweest in Israël, maar er is wel een raar soort attitude onder mannen, alsof zij denken recht te hebben op de ‘makkelijke, Europese meisjes’. Dat voelt niet altijd veilig en daar moet je mee leren omgaan.
Vrouwen kunnen prima alleen door Israël reizen, maar moeten wel rekening houden met dit ‘cultuurverschil’. Wees duidelijk en blijf niet aardig: dat was mijn grootste fout in het begin. Als je op een aardige manier ‘nee’ zegt, dan betekent dat voor sommige Israëlische mannen dat je stiekem toch interesse hebt.
Afgezien van de politieke situatie zijn er veel dingen waar ik Israël voor bewonder en waar het land trots op mag zijn. Wel moet een groot deel van de mannen helaas nog veel leren.
Scooters en leggings
In Egypte moeten de mannen ook nog veel leren. Toch is de situatie anders. Als Egyptische vrouw krijg je voortdurend te maken met ongewenst gedrag en kun je nauwelijks over straat lopen zonder te worden lastig gevallen. Als toerist word je opvallend genoeg grotendeels met rust gelaten.
Hetzelfde geldt voor Marokko. Groepjes tienerjongens roepen alle Engelse woordjes die ze kunnen bedenken en de scooters toeteren enthousiast. Maar hoewel ik goed zonder die aandacht zou kunnen, is het niet intimiderend of bedreigend.
Over hoe relatief veilig Marokko is voor alleenreizende vrouwen had ik het laatst nog een gesprek met collega-freelancer Kathleen Kelso. Zij woont tegenwoordig ook in Marokko, eerder woonde ze in Jordanië. ‘In Marokko zijn er wijken waar ik bijvoorbeeld in een legging rondloop. In Jordanië deed ik dat nooit.’
Volgens Kathleen weten Jordaanse jonge mannen precies welke plekken de Europese meisjes bezoeken en gaan daarom expres naar die locaties toe. ‘Dit zijn geen arme mannen uit de arbeidersklasse, maar rijke jonge mannen die denken een leuk Europees meisje te gaan scoren.’
De relatie tussen mannen en vrouwen was volgens Kathleen erg anders in Jordanië dan bijvoorbeeld in Amerika, waar zij zelf vandaan komt. ‘Als ik aan mijn gastgezin in Jordanië vertelde dat ik was lastig gevallen, was hun eerste reactie: ‘Maar wat had je aan?’ Alsof het dus inderdaad de schuld van de vrouw is.’
Kathleen: ‘Er waren dagen dat ik geen tien stappen kon zetten voordat ik op straat werd lastig gevallen. Wat dat betreft valt Marokko heel erg mee.’
