‘Papa, moeten wij nu verhuizen?’
‘Als die man de minister-president wordt, moet mama dan weg bij het stadhuis? Zonder hijab gaat ze toch niet werken?’
Dit zijn zomaar twee reacties die ik deze week hoorde na de verkiezingsoverwinning van de PVV.
Ook vertelde iemand mij over die jongen die niet meer naar school durft. ‘Ik ben bang voor die andere kinderen in mijn klas, van wie de familie op de PVV heeft gestemd. Ze bedreigen mij’, zei hij. ‘Wij hebben gewonnen’, zeiden die andere kinderen. ‘Nu zul je zien dat jullie hier in ons land de langste tijd hebben gehad.’
Natuurlijk kan ik proberen jullie gerust te stellen met opmerkingen.
Bijvoorbeeld: ‘Zo’n vaart zal het wel niet lopen.’
Of: ‘Jullie mama heeft vast een aardige chef, die haar echt nog wel met haar hoofddoek binnenlaat.’
En ook: ‘Als je de verkiezingen wint betekent dat nog niet dat je in de regering komt of premier wordt.’
Beste kinderen, wat ik jullie zeg is allemaal waar. Maar is dit genoeg om jullie echt op je gemak te stellen? Want die paar zinnen waarmee ik jullie probeer te steunen vallen in het niet bij wat jullie zelf in de krant lezen, op school horen of te zien krijgen op televisie, via Instagram of TikTok.
Beste Farida, Osman, Enith, Mujtaba en Kwodwo of welke mooie andere namen jullie ook hebben gekregen van jullie ouders, ik vraag jullie toch nog even naar mij te blijven luisteren. Want mijn verhaal voor jullie is nog niet af.
Tientallen jaren geleden kwamen jullie opa’s en oma’s, of misschien al jullie overgrootouders, naar Nederland. Stel je voor, uit een ver land, met andere gebruiken, andere talen, andere gewoonten. Ja, vaak ook anders gekleed verhuisden zij naar het voor hen vreemde Nederland. Zij vonden een woonplekje in een straat waar enkel ‘witte’ mensen woonden. De ene buurvrouw of buurman keek hen met toch wat vreemde ogen aan. De ander was best aardig. De ene was behulpzaam. Anderen keken wat op hen neer. Wat moesten zij nou met die vreemde buren ergens uit Afrika of Azië, die ander eten kookten, een andere taal spraken, niet eens naar de kerk gingen maar een heel ander geloof hadden? Echt, het was geen makkelijke tijd voor die eerste generatie.
We moeten leren om weerbaar te worden
Maar zij hebben doorgezet. Het was hard werken geblazen. Vaak voelden zij zich eenzaam omdat de andere mensen in de straat hen niet begrepen. Vanzelfsprekend was er ook heimwee naar de familie in het verre thuisland.
Het was moeilijk, maar zij hebben doorgezet. Waarom? Vooral om hun kinderen een betere toekomst te geven. En dat is veel grootouders en ouders uit die eerste generaties gelukt. Maar zij bouwen aan een toekomst zonder dat zij hun eigen tradities, leefgewoonten en geloof opgaven. Dit noemden de witte mensen in de straat ‘gebrek aan integratie’. Maar de waarheid is natuurlijk dat dit vreselijke woord ‘integratie’ gewoon betekent dat je meedoet aan de samenleving, zonder verlies van eigen identiteit.
Dat geldt ook voor mij, een Nederlandse Jood met een Nederlandse geschiedenis van al meer dan driehonderd jaar. Ondanks al die eeuwen in Nederland zijn wij nog steeds heel erg Joods. Wij gaan dagelijks naar de synagoge. Wij kleden ons ‘op z’n Joods’, met keppeltjes en ander Joodse kleedgebruiken. Wij eten koosjer, zoals moslims halal. Wij spreken onze eigen taal, Hebreeuws. Maar toch zijn wij ‘geïntegreerd’.
Niemand is er ooit in geslaagd dit van ons af te pakken.
En echt waar, dat gaat ook niet lukken. Ook niet bij jullie. Jullie mama blijft gewoon naar haar werk gaan met haar hoofddoek. De halal slagerij blijft bestaan en moskeeën worden niet gesloten. Laat je niet gek maken.
Helaas, er zijn veel ‘vreemde Nederlanders’ die dat wel zouden willen. Maar veel hangt af van jullie eigen standvastigheid. Laat je je leiden door angst? Trek je je terug, vanwege die ellendige uitsluiting en discriminatie?
Misschien hebben jullie, net als velen binnen de Joodse gemeenschap, te lang gehoopt dat islamofobie helemaal zou verdwijnen. Maar laten we elkaar niet voor de gek houden. Dat gaat niet weg, zoals Jodenhaat ook niet verdwijnt.
Er ligt een andere taak voor ons. We moeten leren om weerbaar te worden.
Worden er nu nare dingen geroepen over de islam en moslims? Het zij zo. Maar jullie grootouders en ouders hebben het gered. Waar jullie het levende bewijs van zijn. Echt, koffers hoeven niet te worden gepakt.
Mag ik eindigen met een citaat uit de Koran?
‘Waarom zouden wij op G-d niet ons vertrouwen stellen? Hij heeft ons toch op onze wegen de goede richting gewezen. En wij zullen het leed dat jullie ons aandoen geduldig verdragen. Op G-d moeten de gelovigen hun vertrouwen stellen.’
(Koran, soera Ibrahim, vers 12)
Godsvertrouwen, Tawakkul. En daarnaast trots zijn op wie je bent, op je eigen cultuur. Laat je niet gek maken. Maak jezelf weerbaar.
