Suriname is helemaal terug in the picture. De bijzondere Surinametentoonstelling in Amsterdam draagt hieraan zeker bij, maar het vonnis dat de Surinaamse Krijgsraad kort geleden uitsprak tegen Desi Bouterse heeft het land pas echt weer in de schijnwerpers geplaatst.
Het is ook niet niets: welk land heeft een zittende president die in eigen land wegens medeplichtigheid aan vijftienvoudige moord tot twintig jaar is veroordeeld, terwijl hij ook nog een celstraf van elf jaar wegens drugshandel moet uitzitten zodra hij voet zet op Nederlandse bodem?
Onlangs was ik enkele weken in Suriname voor het geven van een reeks gastcolleges aan de Anton de Kom Universiteit. In gesprekken met collega’s en studenten viel mij op dat er veel wordt geklaagd over de moeilijke economische situatie van het land.
Begrijpelijk: een junior beleidsmedewerker op een ministerie, bijvoorbeeld, verdient maandelijks rond 400 euro, net genoeg om de vaste woonlasten te betalen. Velen hebben dan ook nog een tweede baan erbij, het welbekende ‘hosselen’.
Intussen wordt Suriname in de uitverkoop gedaan, waarbij vooral China als de nieuwe kolonisator optreedt: het – vaak illegaal – gekapte bos en gedolven goud verdwijnen uit het land. De opbrengsten daarvan en de door China verstrekte leningen worden amper gebruikt om de hopeloos verouderde infrastructuur te verbeteren, maar wel om gunsten uit te delen aan potentiële stemmers op de Bouterse-partij.
Volgend jaar mei zijn er weer presidentsverkiezingen. Vrijwel iedereen die ik daarover sprak gaat ervan uit dat de zittende president voor een derde termijn wordt herkozen.
Luid en duidelijk zijn ook de klachten over de ontwrichtende gevolgen van vriendjespolitiek en corruptie en over hoe lastig die zijn uit te bannen. Klokkenluiders zijn zó hun baan kwijt. Daarom is men op zijn hoede: voor je het weet heb je geduvel, zeker in zo’n kleine samenleving waar bijna iedereen elkaar via-via wel kent.
Bouterse zelf noemt Nederland, de vroegere kolonisator, als oorzaak van alles wat mis is. Minister Blok noemde Suriname vorig jaar op zijn beurt een ‘failed state’. Geen wonder dat de contacten op regeringsniveau tussen de beide landen al jarenlang stroef verlopen.
De rechtsstaat en democratie in Suriname zijn sterker dan menigeen denkt
Opmerkelijk is dat waar een meerderheid van de bevolking haar president nog lijkt te steunen, diens mening over Nederland maar door weinigen wordt gedeeld. Integendeel, er zijn levendige niet-gouvernementele contacten tussen de twee landen: talloze instellingen, stichtingen, bedrijven en ook gemeenten hebben succesvolle samenwerkingsprojecten opgezet.
Elke dag vliegen twee grote vliegtuigen op en neer tussen Schiphol en Zanderij. Naast deze samenwerkingspartners vervoeren zij Surinaamse Nederlanders op familiebezoek, Nederlandse toeristen, alsook de zeer zichtbaar in Paramaribo aanwezige stagiaires: honderden blonde Hollandse meiden (nauwelijks jongens) die er enkele maanden stage komen lopen, vooral in de medische en hospitality-sectoren.
De sociale en culturele banden tussen onze beide landen zijn innig. Dat zal nog jaren zo blijven. In Nederland wonen bijna 400.000 mensen met wortels in Suriname, terwijl Suriname zelf een bevolking van 600.000 heeft. Geen wonder dat vrijwel elke Surinaamse familie over de twee landen is verdeeld. Daarnaast delen we een lange geschiedenis, al kent die vele dieptepunten, en spreken we dezelfde taal. Op straat hoorde ik zelfs veel meer mensen Nederlands spreken dan toen ik begin jaren negentig voor het eerst in Paramaribo was.
Ook onze rechtsstelsels hebben belangrijke gemeenschappelijke wortels. Dat werd mij wederom duidelijk op een symposium dat ik in Paramaribo bijwoonde ter gelegenheid van dertig jaar juridische samenwerking tussen Suriname en Nederland. Een belangrijke conclusie van dat symposium was dat rechtsstaat en democratie in Suriname sterker zijn dan menigeen denkt, ook al liggen zij regelmatig onder vuur.
Die conclusie werd nog geen twee weken later bevestigd toen de Krijgsraad, bestaande uit drie moedige en integere vrouwen, zijn ondubbelzinnige vonnis uitsprak over een democratisch verkozen president. De scheiding der machten ten top! Aan het volk straks de beslissing of Bouterse voor nog eens vijf jaar in zijn paleis mag blijven. Ik houd mijn hart vast.
