Vorige maand was het weer zover. Ik moest vrij nemen omdat de leraren van de basisschool van mijn kinderen zouden staken. Nu ondersteun ik de leerkrachten van het primair en het voortgezet onderwijs hierin van harte, want de urgentie is groot dat zij een duidelijk signaal naar de overheid afgeven. Met een tekort van 1.700 leerkrachten in het primair onderwijs staan niet alleen de leerkrachten onder grote druk, maar ook de kwaliteit van het onderwijs. De komende vier jaren zal dit tekort alleen maar toenemen tot 5.000 leerkrachten. Maar of de stakingen helpen om het tekort tegen te gaan?
Ook de zorg- en welzijnssector kampt met een tekort, dat nog vele malen groter is. Er staan meer dan 30.000 vacatures open die vervuld moeten worden. En het verwachte personeelstekort in 2022 wordt geschat op 80.000. Ook hier staat de kwaliteit van de zorg door het tekort onder druk en wordt er een groot beroep gedaan op zogenoemde ‘mantelzorgers’. Dat is geen vanzelfsprekendheid, omdat de mentaliteit er niet naar is en de structuur in de samenleving qua tijdsindeling een dergelijke inzet nauwelijks toelaat. Met als gevolg dat een groot deel van patiënten en ouderen niet de juiste zorg en ondersteuning zullen krijgen.
Het tekort aan personeel in de bouwsector is eveneens historisch hoog. Meer dan ooit moet er gebouwd worden, niet alleen woningen, maar ook wegen, bruggen, kantoren en dergelijke. De bouw heeft de komende jaren 94.000 mensen nodig. Waar halen we die vandaan?
Het tekort aan werknemers is niet alleen in deze sectoren, het is overal. De NS, de detailhandel, de horeca, de ICT sector, en zelfs de IND – ze kampen allemaal met hetzelfde probleem. Dit wordt veroorzaakt door een demografische nood in de samenleving.
Op relatief korte termijn kan deze nood opgelost worden door arbeidsmigranten, statushouders en vluchtelingen in te zetten. Maar helaas is Nederland graag geneigd om deze mensen te beschouwen als probleem, niet als de oplossing. Men zoekt die oplossing liever in het verhogen van salarissen binnen een branche. Maar als er niet genoeg mensen in de samenleving zijn, kun je de salarissen oneindig gaan opvoeren zonder het gewenste effect te sorteren. Het demografisch tekort blijft bestaan.
Dat geldt ook voor de ‘oplossing’ van D66: het mogelijk maken voor werknemers van buiten de EU om in Europa met een tijdelijke vergunning van maximaal vier jaar te werken. Want na die vier blijft het demografisch tekort voortbestaan. Ondertussen zijn de nieuwe werknemers ingewerkt, geïntegreerd en onmisbaar voor de economie. Maar zozeer is Nederland gewend om niet-Europese buitenlanders als probleem te zien, dat een dergelijke elementaire logica menigeen ontgaat.
Ondertussen laten we 38.000 vluchtelingen op Lesbos in erbarmelijke omstandigheden leven in opvangkampen. Detentiekampen! Alsof het criminelen zijn. Nu Turkije het afgelopen weekend voor Syriërs de poort naar Europa heeft geopend is de toestroom van vluchtelingen toegenomen. Europa siddert op haar grondvesten en doet er van alles aan om de vluchtelingen tegen te houden.
Nederlandse studenten zitten vaak hun tijd in de klas uit voor studiepunten, terwijl statushouders aan de slag willen gaan
De beelden die ons via de media bereiken zijn schokkend. Zoals bijvoorbeeld hoe de kustwacht inhakt op een bootje met vluchtelingen om een lek te veroorzaken. Of de inzet van traangas waardoor kinderen kunnen stikken. Vluchtelingen mogen dus verdrinken in de zee of wegrotten in gettokampen op de Griekse eilanden, maar geen voet zetten op het vaste Europese continent?
Europa, het werelddeel dat zogenaamd mensenrechten hoog in het vaandel heeft staan en humaan wil zijn. Dit is een ander gezicht van Europa: we willen geen vluchtelingen. En we deinzen er niet voor terug om hun mensenrechten te schenden.
Op De Haagse Hogeschool, waar ik werk, zijn veel van de studenten in de schakelklas statushouders. Zij zijn de meest gedreven studenten die ik heb meegemaakt. Ze zijn dankbaar voor het feit dat ze een opleiding kunnen volgen, ze zijn gemotiveerd, nieuwsgierig en leergierig. Ze staan te popelen om aan de slag te gaan en willen een onderdeel worden van de Nederlandse samenleving.
Als ze na hun schakeljaar in de reguliere opleiding terecht komen is het contrast met de Nederlandse studenten groot, ook met studenten met een migratieachtergrond. Nederlandse studenten zitten vaak, ongenuanceerd gezegd, hun tijd in de klas uit voor studiepunten, terwijl statushouders willen leren en aan de slag willen gaan.
Ook in mijn onderzoeksprojecten in de wijk ontmoet ik regelmatig vluchtelingen die staan te trappelen om te gaan werken. Maar door tal van regels, wetten en procedures mogen ze vaak niet aan de slag gaan. Het is deze bureaucratie die de gedrevenheid de das omdoet, niet de onwil van de vluchtelingen.
Ondanks dat we migranten nodig hebben om onze eigen nood op te lossen, wordt er alles aan gedaan om hen niet toe te laten. Zelfs met het aantal vluchtelingen op het eiland Lesbos zou ons tekort aan personeel niet zijn opgelost, maar het zou een begin zijn. Maar dan moet de samenleving eerst erkennen dat migranten en vluchtelingen een arbeidspotentieel vormen en dat wij als samenleving er beter van worden. Overigens niet alleen in economische zin. Hier zijn twee handen die elkaar kunnen wassen.
