Elke maand gaat De Kanttekening in gesprek met vluchtelingen en statushouders in Nederland. Hoe zijn ze hier gekomen? En hoe hebben zij hun nieuwe leven in Nederland opgebouwd? Deze maand: Maaz Ibrahimoglu (37). Hij vertrok uit Turkije omdat het leven voor een kritische Koerdische journalist daar niet veilig is.
Net als de meeste vluchtelingen wilde Maaz Ibrahimoglu zijn vaderland niet verlaten, hij moest wel omdat Turkije voor hem niet langer veilig was. Bewust kiezen voor emigreren is totaal iets anders dan je gedwongen voelen om weg te gaan. De vraag is of mensen die bijvoorbeeld in asielzoekerscentra werken of bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), hier voldoende rekening mee houden, of dit echt begrijpen.
Ibrahimoglu denkt van niet, vertelt hij. ‘De IND begrijpt het misschien. Anderen horen dergelijke verhalen iedere dag. Ze hebben geen emoties meer en staan op dit punt op de automatische piloot. Er zijn er al honderd voor mij geweest met een vergelijkbaar relaas en er volgen er nog honderd na mij. En de rest. Ja, er is te weinig begrip. Dit brengt eenzaamheid met zich mee, maar ik kon er wel over praten met andere mensen die in het azc verbleven. Als je vluchteling bent, zijn je vrienden ook vluchtelingen. Zij begrijpen wat er in je omgaat.’
Maar gelukkig, zo zegt hij ook, had hij geen last meer van eenzaamheid toen zijn vrouw zich bij hem voegde. Alsof het zo moest zijn kreeg hij kort voor haar komst een woning toegewezen in de buurt van Aalsmeer. Een rustige wijk in een rustige omgeving. Hij is heel erg blij met de woning. Die is perfect voor hen, want je bent snel in Amsterdam of op Schiphol. Toch vindt hij het hier ook een beetje saai. ‘Zelfs Amsterdam is saai vergeleken bij een bruisende miljoenenstad als Istanbul. Een veiliger leven is echter belangrijker.’
Over het algemeen voelt Ibrahimoglu zich hier veilig, in Istanbul niet. ‘In Nederland zijn mensen vriendelijk tegen me. Ik ben hier niet bij toeval terechtgekomen. Ik heb bewust voor dit land gekozen. Het heeft een goede naam op het gebied van democratie en de vriendelijkheid van mensen.’
Tenten
Net als iedereen die asiel zoekt in Nederland belandde Ibrahimoglu in het azc in Ter Apel. ‘Daar was ik maar drie of vier dagen. Ik heb in een tent geslapen. Het was niet koud. Daarna was ik bijna dertig dagen in een azc in Budel. Daar waren weinig mogelijkheden. Na Budel ging ik naar een azc in Almere, waar ik zeventien maanden verbleef.’
‘Als je vluchteling bent, zijn je vrienden ook vluchtelingen’
Hij laat foto’s zien die hij heeft gemaakt. Een deel van het azc is overdekt. Ibrahimoglu noemt het een ‘home type camping’. ‘De kamers waren voor twee personen. Er woonden acht mensen in iedere ‘appartement’, omdat er vier kamers waren. Maar bij het azc hoorde ook een tentenkamp. Daar was de situatie heel anders. Als je naar het toilet wilde, moest je naar buiten. In de tent was geen enkele privacy en er werd enorm gestolen. Je kon niets van waarde achterlaten. Een bekende van me, die in het tentgedeelte verbleef, moest zijn telefoon en laptop meenemen wanneer hij van het toilet wilde gebruikmaken. Dat was niet zo waar ik zat.’ Bovendien kon dat tentgedeelte ook op een andere manier onveilig zijn. Vorig jaar oktober stortte een tentdak in, als gevolg van te veel water. Drie andere daken stond bol door het vele water. De brandweer moest er aan te pas komen om alles in goede banen te leiden.
De taal leren
In het azc in Almere heeft hij al een beetje Nederlands geleerd. In Almere wordt er gekeken naar het opleidingsniveau van de asielzoekers, zodat mensen die hun eigen taal niet kunnen lezen en schrijven niet tegelijk les krijgen met hoogopgeleide vluchtelingen. Een bekende vertelde hem dat in het azc in Oostrum, bij Venray, wel vluchtelingen van uiteenlopende niveaus bij elkaar worden gezet tijdens de Nederlandse les. Dat werd ervaren als ‘niet echt bevorderlijk’.
De vrouw van Ibrahimoglu hoefde niet in een azc te verblijven. Hij was in zijn eentje vanuit Turkije gevlucht. Zijn Nederlandse advocaat heeft kunnen regelen dat zijn vrouw naar ons land mocht komen in het kader van gezinshereniging.
Het belangrijkste doel van Ibrahimoglu en zijn vrouw is het onder de knie krijgen van de Nederlandse taal. Daar hebben ze verschillende redenen voor. ‘Je hebt het nodig om te functioneren in deze samenleving. Als je in een ziekenhuis of iets dergelijks terecht komt, dan moet je voldoende Nederlands kunnen spreken’, zegt hij. Een andere reden is dat Ibrahimoglu en zijn vrouw hier vijf jaar mogen blijven vanaf mei 2021. Dan wordt er bekeken hoe de politieke situatie in het land van herkomst is. Daarnaast wordt er gekeken naar in hoeverre mensen zijn ingeburgerd. Hoe is hun Nederlands? Hebben ze werk?
Maar plotseling is er tijdens het interview een kleine twist tussen meneer en mevrouw Ibrahimoglu. Het servies blijft keurig op tafel staan, maar op één punt blijken ze van mening te verschillen. ‘Ik wil ook graag zo snel mogelijk Nederlands leren omdat ik altijd in staat was om mijn eigen geld te verdienen’, zegt ze. ‘Nu zijn we afhankelijk van de overheid. We hebben niet veel geld, maar het is genoeg om te overleven. Alleen wil ik nu weer financieel onafhankelijk zijn.’
Haar man ziet dit anders. ‘Geld is niet het belangrijkste voor mij. Het is niet onbelangrijk, maar ik wil zo snel mogelijk Nederlands leren omdat ik weer als journalist aan de slag wil. Dan moet ik de taal spreken en de cultuur beter begrijpen. Journalist kunnen zijn is voor mij nummer één!’
Het echtpaar heeft gekozen voor een intensief traject, waardoor ze zo snel mogelijk de Nederlandse taal beter beheersen. Ze zijn overduidelijk zeer gedreven en niet alleen omdat over drie jaar hun verblijfsvergunning in gevaar kan zijn. Het echtpaar wil hier een leven opbouwen.
Journalist in Turkije
Maaz Ibrahimoglu had van tevoren aangegeven dat hij niet uitgebreid over Turkije wilde praten. Wat hij wel kwijt wil, is dat je in Turkije heel goed journalist kunt zijn. ‘Dingen opschrijven is het probleem niet, totdat je echt gaat publiceren.’ Hij wijst op de emoticons op zijn telefoon. ‘Stel dat je een artikel leest dat kritisch is en je reageert bijvoorbeeld met een smiley of een duimpje. Dat is genoeg om bestraft te worden. Vergeet niet dat deze regering vrijwel de gehele media onder controle heeft. Ik was altijd een freelance-journalist en dat wil ik blijven.’
In tegenstelling tot sommige andere mensen was hij totaal niet verbaasd toen vooral jongeren in een paar grote steden in Nederland de straat op gingen om de verkiezingsoverwinning van Erdogan te vieren in mei dit jaar. ‘Dat deden ze bij de vorige verkiezingen ook. Bovendien kon je voorspellen dat dit vooral in Amsterdam zou gebeuren, omdat Erdogan daar veel aanhangers heeft onder Turkse kiezers.’
‘Vergeet niet dat deze regering vrijwel de gehele media onder controle heeft’
Met zijn gsm had hij een videoverslag gemaakt over de Turkse verkiezingen in Amsterdam, op een plek waar Turkse stemgerechtigden hun stem uit konden brengen. Ongeveer een uurtje nadat hij de beelden op zijn account op X had gezet kreeg hij een bericht van persbureau Reuters. Of ze deze beelden mochten gebruiken. Op zijn manier is Ibrahimoglu ook na zijn vertrek uit Turkije actief gebleven binnen de journalistiek. ‘Vanuit hier ben ik ook nieuws blijven maken voor onafhankelijke Turkse media. Die zijn er nog wel, maar staan erg onder druk.’
Optimistisch
Ibrahimoglu is vastbesloten om zijn weg te vinden binnen het Nederlandse medialandschap. ‘Ik ben van Koerdische afkomst. Ik spreek Koerdisch, ik ken de Koerdische cultuur en ik ben op de hoogte van de huidige situatie in Turkije en de rest van het Midden-Oosten. Sinds ik weg ben heb ik mijn kennis over wat er daar gebeurt op peil gehouden. Dat gebied ken ik goed en daar wil ik het liefste over schrijven.’
Zijn beroep is zijn leven. Dat staat als een paal boven water. Behalve Nederlands wil hij ook Engels beter onder de knie krijgen, want dat vergroot zijn kansen om journalist te blijven. Om de Nederlandse maatschappij wat beter te leren kennen, is hij bezig met het vinden van vrijwilligerswerk. De gemeente gaat hem helpen om hiervoor een geschikte plek te zoeken. De eerste woorden Nederlands duiken al op. Tussen het Engels door gebruikt hij hier een daar een Nederlands woord. Echt gerust zal hij pas zijn als zijn missie is geslaagd.
