‘Eindelijk iemand van onze achtergrond’ en ‘Deze man is superrijk en geprivilegieerd’. De Indiase diaspora in Nederland, bestaande uit Indiase en Surinaams-Hindostaanse Nederlanders, denkt verdeeld over Rishi Sunak.
Sunak is sinds vorige week de eerste Britse premier van kleur, met roots in India, en is praktiserend hindoe. ‘Ik was best wel flabbergasted toen ik het nieuws hoorde’, reageert de Amsterdamse Steven Singh (41). Singh werkt bij een Indiase groothandelaar, is aanhanger van het sikhisme en heeft Indiase en Surinaams-Hindostaanse roots. ‘Eindelijk mag iemand van kleur in de Britse politiek zich minister-president noemen.’
Hij had het niet verwacht. ‘We moeten niet vergeten dat India nog niet zo lang geleden viel onder het Brits koloniale rijk. Met alles wat de Britse kolonisten wereldwijd hebben gedaan, zou je niet denken dat hun land nu zou worden geleid door iemand van kleur. Veel Indiase en Hindostaanse familieleden en vrienden zijn heel blij met Sunak. Eindelijk iemand van onze achtergrond die het hoogste ambt mag bekleden in de politiek. Het geeft ons toch een bepaald trots gevoel.’
Singh vindt het bijzonder dat Sunak tot de rechtse Conservatieve Partij behoort, die de migratie drastisch wil inperken. ‘Toen zijn Indiase ouders naar het Verenigd Koninkrijk migreerden, verwelkomden de Britten deze migranten omdat van hen werd verwacht dat ze het land verder zouden gaan opbouwen. Maar tegenwoordig worden migranten gezien als een soort last. Ik vermoed dat de ouders van Sunak daarom een privilege hebben genoten.’
Gemengde gevoelens
Ook de Utrechtse Nazima Bagkari-Shaikh (48) was trots toen ze het nieuws over Sunak hoorde. Bagkari-Shaikh heeft roots in India, Pakistan en Suriname. Ze is moslima en is voorzitter van een stichting die ongedocumenteerde mensen steunt. Ondanks haar blijdschap zet ze vraagtekens bij de politieke keuzes van Sunak: ‘Deze man is superrijk en geprivilegieerd. Wat gaat hij doen voor de Zuid-Aziatische gemeenschap in zijn land?’
‘Sunak helpt de diaspora pas als hij het klassenverschil verkleint’
Sunak is getrouwd met de dochter van een miljardair en komt zelf uit een rijke migrantenfamilie, benadrukt ze. ‘Met de worstelingen van mensen uit de Zuid-Aziatische gemeenschap, zoals klassenverschillen en racisme, is de nieuwe Britse premier helemaal niet bekend. Sunak kan pas echt de diaspora helpen wanneer hij het klassenverschil in de Britse samenleving kleiner maakt en de lonen verbetert.’
Hetzelfde gevoel had ze toen Kamala Harris, die deels Indiase roots heeft, in 2020 de Amerikaanse vicepresident werd. ‘En om het even door te trekken naar Nederland: we kunnen de hoop hebben om ook hier eindelijk een premier van kleur te krijgen. Maar heb je dan gestemd op iemand vanwege de roots en de erkenning, of omdat je hoopt dat die persoon ook werkelijk wat voor onze gemeenschap gaat betekenen?’
Verkondigt ‘witte praatjes’
De Surinaams-Hindostaanse Sarita Bajnath (44) uit Amsterdam vond het symbolisch mooi dat op de dag van het hindoeïstische lichtjesfeest Diwali een hindoe premier werd. Bajnath is opgegroeid als hindoe en is werkzaam op het gebied van privileges, veiligheid en inclusie. ‘Ook gezien de Britse koloniale geschiedenis is het bijzonder dat nu iemand met Indiase wortels het hoogste ambt bekleed.’
Maar inhoudelijk houdt zij haar hart vast. ‘Sunak vertegenwoordigt vooral de rijken en wil de grenzen sluiten voor nieuwe migranten. Hoe komt dan het stukje gelijkwaardigheid terug in zijn eigen beleid?’
‘Sunak is twee keer zo rijk als prins Charles’, vervolgt Bajnath. ‘Hij kan als persoon van kleur wel racisme meemaken maar omdat hij uit een hoge sociaaleconomische klasse komt, vraag ik mij af wat hij werkelijk zou kunnen betekenen voor de gemiddelde Britse burger van kleur die slachtoffer is van institutioneel racisme.’
Bajnath ziet ook parallellen met Nederland, waar ‘veel mensen van kleur uiteindelijk toch het witte narratief napraten’ en de belangen van de witte mensen vooropstellen. ‘Dan kunnen we wel gaan streven naar representatie van mensen van kleur, maar daardoor zal er geen verandering zijn. Ik zie daarom zijn leiderschap niet heel positief in. Ik heb weinig hoop op gelijkwaardigheid, en heb niet het idee dat Sunak staat voor een eerlijkere economie.’
Net als bij Obama
Sunak zal voor hindoes in het VK en in Nederland een inspiratie vormen om ook de politiek in de gaan, denkt de Surinaams-Hindostaanse Hagenaar Vinesh Lalta (38), Statenlid D66 Zuid-Holland.
‘Ik was enorm trots toen ik het nieuws hoorde. Het voelde eigenlijk een beetje hetzelfde als toen Barack Obama president werd. Maar nu kwam het dichterbij, omdat het in het VK is en vanwege onze gedeelte roots. Als het daar mogelijk is, dan zou het in Nederland en in de rest van de wereld toch ook kunnen?’
Lalta zegt ervan overtuigd te zijn dat hindoes een toegevoegde waarde kunnen hebben in de politiek. ‘Door onze religieuze boodschap uit te dragen kunnen wij iets betekenen; namelijk door respect voor elkaar, natuur en dieren te tonen. Neem het hindoefestival Holi: door op elkaar kleurrijke poeder te gooien, vervagen de onderlinge verschillen en tonen we dat iedereen gelijkwaardig is. Nu Sunak aan de macht is, en daarnaast steeds meer hindoes en andere migranten belangrijke posities bekleden, kunnen we eindelijk onze universele boodschap uitdragen.’
Lalta is geen fan van de Conservatieve Partij, die hij te conservatief en te elitair vindt. ‘Ik vergelijk de politiek van Sunak een beetje met die van de VVD. Dat kan er nog mee door. Partijen als PVV en Forum voor Democratie niet. Als Sunak namens zo’n partij premier was geworden, van UKIP (een eurosceptische partij, red.) bijvoorbeeld, zou ik mij wel schamen.’
Hoop en zelfvertrouwen
Ondanks zijn conservatisme geeft Sunak hoop en inspiratie aan de Indiase diaspora, zegt Amsterdammer Singh. ‘Dankzij hem leren we dat we onszelf eindelijk kunnen vertegenwoordigen, niet in een hoekje hoeven te schuilen. Voordat Sunak premier werd, hadden we weinig hoop dat de Indiase diaspora ook aanwezig zou zijn in de maatschappij. Onze maatschappelijke betrokkenheid was weinig zichtbaar. We schermden onszelf af omdat we een multiculturele achtergrond hebben en dachten dat we er niet tussen zouden passen.’
Het premierschap van Sunak heeft zeker impact, wil Singh maar zeggen. ‘Steeds meer mensen met een Indiase achtergrond willen nu laten zien dat ze ook iets voor de samenleving willen betekenen. Dit is ook van deze tijd. Het is nu ‘onze’ maatschappij, en niet meer alleen van de autochtone bevolking. Ik hoop dat we binnen twee jaar met trots kunnen zeggen dat Indiase roots de Britse samenleving vooruit hebben geholpen.’
‘Dankzij hem leren we dat we onszelf kunnen vertegenwoordigen’
Een premier met Indiase roots? Hindostanen en andere migranten in Nederland dachten heel lang dat dit niet kon, zegt D66-Statenlid Lalta. ‘Door de kolonisatie is ons zelfvertrouwen beschadigd. Sunak laat zien dat dit plafond doorbroken kan worden. We hoeven misschien niet allemaal premier te worden, maar we kunnen de beste worden in ons eigen werkveld. Sunaks premierschap geeft ook mij, als hindoe met politieke ambities, een boost van hoop, zelfvertrouwen en positieve energie. Vanaf nu kunnen we met z’n allen (de Indiase diaspora en de autochtone bevolking, red.) vooruit en meer samenwerken.’
De Utrechtse Bagkari-Shaikh is sceptischer. ‘Het Britse kolonialisme heeft nog steeds wel impact. Er is nog steeds weinig aandacht voor de genocide gedurende de partitie tussen India en Pakistan in 1947. De Kohinoor, de Indiase diamant, is nog in de kroon van Elizabeth in het Verenigd Koninkrijk; dat doet nog steeds pijn. Ik vraag mij daarom af of we mensen solidair krijgen met de Zuid-Aziatische diaspora.’
