Mijn generatie allochtonen, late dertigers en begin veertigers, is opgegroeid met het idee dat je twee, drie of zelfs tien keer harder moest werken om hetzelfde te bereiken als onze witte klasgenoten. We hadden ten eerste een taalachterstand in te halen, waarbij we niet konden rekenen op cultureel kapitaal van het thuisfront. We moesten het hebben van die ene witte docent, collega of buurman, die zich uit progressieve motieven ook om de buitenlanders bekommerde. Bij elk succesverhaal van een Nederlander van kleur is er wel een rol weggelegd voor die ijverige ome Henk of juf Miep.
We hebben met hun hulp iets proberen te maken van ons arbeidersbestaan. De een is het beter gelukt dan de ander. Ik mag mezelf gelukkig prijzen dat ik het weinige contact dat ik had met witte Nederlanders, vooral vanaf het hbo en de universiteit begon dat op gang te komen, bijna altijd wist om te zetten in goede samenwerkingen en een uitbreiding van mijn netwerk. Iets waar ik vandaag de dag nog steeds de vruchten van pluk.
Tot zover de positiviteit. Want de emancipatie van de Nederlander van kleur ging niet zonder slag of stoot. Al vanaf het begin was er de nodige afgunst en haat van medelanders, die niet zo progressief waren ingesteld. Zij konden en wilden niet meekomen met de demografische veranderingen die Nederland onderging. Dat gevoel van multicultureel onbehagen, wantrouwen en verongelijktheid heeft op 22 november met twee en een half miljoen stemmen de verkiezingen gewonnen. Een op vier Nederlanders heeft op een racistische partij gestemd.
Natuurlijk is dit beangstigend en doet het pijn. Maar ik ben me ook bewust dat het de ultieme uitkomst is van jaren sociaal-economische én culturele segregatie. Een segregatie waar neoliberaal, maar ook links Nederland geen ene moer tegen heeft gedaan. De elite (vooral aan de rechterkant van de politiek en media) heeft het volk berooid achtergelaten en geeft voortdurend de buitenlanders de schuld. Dat bekt makkelijker dan de privatiseringen in de zorg of de verhuurdersheffing, waardoor er minder sociale huurwoningen zijn, maar wel 385 euro eigen risico.
Terug naar de ijverige ome Henks uit ons arbeidersbestaan. Hoewel we als Nederlanders van kleur onze stijging op de maatschappelijke ladder mede te danken hebben aan deze witte Nederlanders, verdwenen zij op een gegeven moment ook uit onze levens. Ze gingen dood of trokken weg naar andere buurten en steden. De generaties na ons groeiden op in een sterker gesegregeerde en daardoor gepolariseerde maatschappij. Ik had nog een paar Lesleys en Wesleys als vrienden op de basisschool in Amsterdam Oud-West, maar mijn neefjes tegenwoordig in Nieuw-West niet meer.
We trokken we ons terug in de getto’s waar we vandaan kwamen
De racistische partijen schoten als paddenstoelen uit de grond. Het ging niet meer om samenleven, maar om extremistische verhalen over het voortbestaan van ‘het blanke ras’, omvolking en islamisering. Als Nederlanders van kleur konden we zoveel verbaal geweld niet aan. We trokken ons terug in onze safe spaces, de getto’s waar we vandaan kwamen en konden herstellen van de dagelijkse witte ervaring. Helaas zonder de progressieven, die nog steeds gebukt gaan onder het Fortuyn-trauma en uit angst liever de oren naar rechts laten hangen in plaats van op te komen voor de antiracistische waarden van Nederland. We hadden alleen onszelf nog voor verwerking en dialoog.
De verkiezingsuitslag laat zien dat dit zo niet meer kan. Links dient zich op te maken voor een langdurige strijd tegen racisme. Amsterdam is nu ons laatste bastion, in wat verder geldt als het PVV-achterland (met hier en daar een progressieve enclave zoals Nijmegen, Utrecht en Groningen) De cultuurbarbaren aan de poorten hebben het met hun verongelijkt nationalisme gemunt op onze beschaving, onze tolerantie en op onze manier van leven.
D66’er Simone Kukenheim zei in 2017, toen ze nog wethouder was, dat als Wilders premier zou worden, Amsterdam dan maar een republiek moet worden. Een uitspraak die akelig relevanter is dan ooit.
