Het spookbeeld van verdere Russische expansie in Europa wordt nu, twee jaar na de invasie van Oekraïne, sterker. Meer dan een paar Europese hoofdsteden worden verduisterd door deze gedachte. En het gevoel van alarm is besmettelijk geworden: moet men het vooruitzicht van een bredere oorlog serieus nemen, of niet?
Het meest recente interview met Poetin, afgenomen op onprofessionele wijze door de uiterst rechtse Amerikaanse commentator Tucker Carlson, zou enkele hints kunnen bieden over het antwoord. Er zijn twee belangrijke punten uit het twee uur durende gesprek in Moskou:
Ten eerste lijkt Poetin ervan overtuigd te zijn dat, gezien de militaire beperkingen van Oekraïne, de situatie muurvast zit, ten gunste van Rusland. Daarom is hij erop gebrand zich te richten op de zwakke plek van de westerse alliantie. Hij spreekt het pro-Trump-kamp in de VS aan om te stoppen met het bewapenen van Zelensky, zodat er onderhandelingen kunnen plaatsvinden – op basis van Ruslands annexatie van de bezette gebieden.
Ten tweede, gezien de nauwe band tussen Carlson en Trump, die mogelijk de verkiezingen wint, streeft Poetin ernaar om Europa te isoleren en kwetsbaar te maken voor eventuele toekomstige plannen die hij heeft.
Hoewel Poetin heeft gezegd dat hij geen intentie heeft om Polen of de Baltische staten binnen te vallen, sussen zijn woorden alarmisten niet. De bezetting van Abchazië en Zuid-Ossetië in 2008 en de annexatie van de Krim in 2014 laten zien dat Rusland zich laat leiden door irredentisme, het terugwinnen van gebieden die ooit door Rusland werden bestuurd. De geëscaleerde militarisering van de Russische economie en de toename van de uitgaven voor het leger, bevestigen de zorgen van defensie- en politieke experts. Sommige experts voorspellen dat Rusland binnen vijf jaar NAVO-grondgebied zal aanvallen. Deze angst is tevens gebaseerd op de notie dat veel Europese landen onvoorbereid en onwillig zijn om hun grondgebied te verdedigen – een trend die doet denken aan Europa in de jaren dertig.
Mogelijk zal Rusland een gebied in de Baltische bezetten waar etnische Russen wonen
West-Europa staat op scherp. Scandinavië helemaal. De hoogste militaire commandant van Noorwegen, generaal Eirik Kristoffersen, waarschuwde drie weken geleden dat ‘we weinig tijd hebben’ om de verdediging tegen Rusland op te bouwen. Rob Bauer van Nederland, de hoogste militair van de NAVO, was het hier in een ander interview mee eens. De Zweden en Esten zijn het meest bezorgd. Zweden beschouwt Rusland als een historische tegenstander en vreest een bedreiging over de Baltische Zee. De pogingen van Finland om de gemoederen te bedaren zijn tot nu toe niet gelukt.
Het is duidelijk dat de Koude Oorlog terug is in Europa. Maar het belangrijkste probleem ligt in de dubbelzinnige onrust op twee gebieden. Ten eerste is dat de houding van Europese regeringen tegenover de uitspraken van het Internationaal Gerechtshof over Israël. Door die te negeren spelen ze Rusland in de kaart, dat zich ook niets van het internationaal recht aantrekt.
Ten tweede kan de toenemende onrust in de Amerikaanse politiek beslissend zijn. De huidige blokkade door de Republikeinen van verdere militaire steun aan Oekraïne kan uitdraaien op een strategische verschuiving als Trump – tot afschuw van veel Europese hoofdsteden – de presidentsverkiezingen in november wint.
De Europese bezorgdheid wordt dus ook weerspiegeld in de VS. ‘Poetin zou verleid kunnen worden om zijn winnende reeks uit te breiden en een laatste worp (met de dobbelstenen) te doen, dit keer tegen de NAVO zelf’, schreef Tom Nichols in de Atlantic. Mogelijk zal Rusland een gebied in de Baltische bezetten waar etnische Russen wonen, in de verwachting dat de NAVO geen kernoorlog wil riskeren over een stukje land in Estland.
En Brian Katulis en Steven Cook concludeerden in de Liberal Patriot dat als Amerikaanse beleidsmakers kleingeestig de directe Amerikaanse belangen voorop stellen, zonder te kijken naar het grote plaatje, Poetin wordt aangemoedigd om zijn agressieve beleid te continueren. Appeasementpolitiek die tot een nieuwe wereldoorlog kan leiden.
