Kunstenaar en programmamaker Aisha Bah gebruikt koken als middel om cultuur en gemeenschap te verbinden. Met haar initiatief Goloso en projecten als Cooking Mom geeft zij Caribische en West-Afrikaanse kooktradities een eigentijdse, plantaardige toekomst.

Aisha Bah is kunstenaar, curator en programmacoördinator. Ze heeft altijd een passie gehad voor koken en ontwikkelde recent het initiatief Goloso, waarin haar liefde voor koken, plantaardig eten en haar Caribische en West-Afrikaanse roots samenkomen. Goloso bestaat onder andere uit een foodtruck en twee edities van Cooking Mom in Theater Rotterdam. Het is geen eendagsvlieg, want kooktradities moeten worden doorgegeven, ook in een plantaardige, vegan variant.

Cooking Mom

Cooking Mom is bedacht door Ash-Zang voor Theater Rotterdam. Ongeveer vijftien deelnemers komen samen om een middag te koken onder leiding van een ‘moederfiguur’ met een migratieachtergrond. Inmiddels heeft het evenement vier keer plaatsgevonden. De afgelopen twee edities werden verzorgd door Aisha Bah, samen met Marie-Louise (Loeloe) Klijn.

‘Het is een heel fijne, warme manier om het over ingrediënten te hebben, te koken en te verbinden,’ vertelt Aisha. ‘Het is ook een prettige methode om kennis over eetcultuur over te brengen. Vijftien mensen is nét genoeg om persoonlijke gesprekken te kunnen voeren. Deze samenkomsten ervaar ik als wholesome. Mensen met verschillende achtergronden komen samen en dat vind ik mooi om te zien.’

Koken op gevoel

In veel (westerse) recepten staan ingrediënten nauwkeurig aangegeven tot op de gram. Daar is Aisha niet zo’n fan van. Natuurlijk moeten verhoudingen kloppen bij bijvoorbeeld deeg, maar ze heeft een aversie tegen volledig voorgekauwde recepten, vooral als het om kruiden gaat. Geen ‘een theelepel van dit of dat’, maar ‘een vleugje’ en ‘een snufje’.

‘Het wordt me vaak gevraagd of ik recepten wil uitschrijven. Ik kook zo erg op gevoel dat het me moeite kost om het te kwantificeren. Soms is het alsof een van je voormoeders je influistert dat het genoeg is. Ik geef me over en kook met liefde en gevoel.’

Aisha eet al tien jaar plantaardig. Toch is ze een groot voorstander van het doorgeven van traditionele recepten die van generatie op generatie zijn overgeleverd. Ze heeft geleerd die recepten aan te passen aan de huidige tijd en behoeften. Dat doet ze met plezier. Zo maakte ze haar eigen vegan variant van okrasoep tijdens de laatste editie van Cooking Mom.

In Rotterdam heb je vaak maar één of twee vegan opties. In Amsterdam is dat anders

‘Sommige deelnemers waren verbaasd over de hoeveelheid kruiden. Veel mensen zijn gewend aan een paar laurierblaadjes in de soep, maar in deze grote pan okrasoep ging een heel zakje. Ingrediënten als knoflookpeper en gerookt paprikapoeder zijn voor sommigen nieuw. Meer dan de helft van de groep had nog nooit van gerookt paprikapoeder gehoord.’

Aisha weet inmiddels precies welke texturen ze kan weglaten of vervangen. ‘Voorheen vonden sommige mensen het raar om traditionele gerechten plantaardig te maken. Nu is dat meer ingeburgerd, maar in restaurants blijft het aanbod beperkt. Zeker als het om West-Afrikaans of Caribisch eten gaat. In Rotterdam heb je vaak maar één of twee vegan opties. In Amsterdam is dat anders.’

Niet dol op boodschappen doen

Aisha houdt van koken en kookt vaak, maar boodschappen doen vindt ze minder leuk. Ze is opgegroeid in een huishouden waar één keer per week groots werd ingekocht. Wat er werd gekookt, werd vaak pas thuis bedacht. Er lag altijd van alles in de diepvries.

‘Zo doe ik het nog steeds. Ik kook met wat ik in huis heb. Er zijn een paar ingrediënten die ik standaard heb, zoals bloem, tomaten, komkommer, ui en knoflook. Zelfs als ik twee weken nauwelijks boodschappen doe, kan ik nog prima koken.’

Ingrediënten vinden

Veel ingrediënten voor Surinaamse en Curaçaose gerechten zijn redelijk makkelijk te vinden, bijvoorbeeld in toko’s op de West-Kruiskade. Voor West-Afrikaanse ingrediënten kun je vaak terecht in Rotterdam-Zuid, zoals op de Dordtselaan. Ook zijn er Portugese en Kaapverdische supermarkten.

Producten uit Jamaica vormen een ander verhaal. ‘Ackee is een vrucht die veel wordt gebruikt in Jamaicaanse gerechten. In Engeland koop je een blik voor een paar pond, maar in Nederland moet je na veel zoeken vijftien euro betalen. Dat komt doordat er in Engeland veel meer mensen wonen met Jamaicaanse roots.’

Aanmoediging

Goloso begon met een oproep op Bank 15, waarin mensen werden gezocht voor een foodtruck voor een weekend. Aisha was op dat moment op Curaçao, maar meldde zich meteen aan. ‘Dit was de push die ik nodig had. Ik ben achtentwintig, tante geworden en voel steeds sterker de wens om recepten en kookcultuur door te geven. Catering op zich vind ik niet zo leuk: het gaat me om overdracht en liefde voor koken. Op koken staat bij mij geen druk. Het is plezier.’

Vanuit de oudere generatie krijgt ze veel aanmoediging. ‘Ik had pastechi gemaakt, een Curaçaose lekkernij. Twee oudere dames zeiden dat dit de lekkerste pastechi was die ze ooit hadden gegeten. Dat is me bijgebleven. Vroeger nam ik een passieve rol aan in het doorgeven van tradities, nu via Goloso een actieve.’

De tijd nemen

Cultuurgebonden koken is niet altijd eenvoudig. Sommige gerechten vragen tijd en oefening. Ayaka, een Curaçaos deeghapje in bananenblad dat vaak rond kerst wordt gegeten, is daar een goed voorbeeld van.

‘Het klinkt onschuldig, maar het deeg moet goed zijn én je moet het goed vastbinden. Het is belangrijk dat we traditionele gerechten goed leren klaarmaken. Anders gaan ze verloren. Dat wil ik niet. Het verbindt ons met onze voorouders, met elkaar en met de toekomst.’

Ritueel en herinnering

Hoewel Aisha zich inzet voor het behoud van culinaire tradities, eet ze ook gewoon graag een stamppot op zijn tijd. ‘Samen koken is verbinden, warmte en samenzijn. Het is meer dan voedsel klaarmaken. Het is een ritueel.’

Het gaat me niet alleen om het eindproduct, maar ook om het proces

De naam Goloso betekent in het Papiaments ‘gulzig’, positief bedoeld: het omarmen van overvloed, abundance. Aisha deelt haar kookproces en gerechten regelmatig online, onder andere via Instagram. De reacties die ze kreeg, moedigden haar aan om door te gaan.

‘Ik sta graag uitgebreid in de keuken. Het gaat me niet alleen om het eindproduct, maar ook om het proces. In Goloso kan ik veel kwijt: koken, programmeren, evenementen organiseren, soms met theatrale elementen. Bepaalde gerechten horen bij je identiteit. Ayaka, okrasoep, dat draag je met je mee. Ik ben enthousiast over mijn eetcultuur en breng dat graag over. Dat meen ik uit de grond van mijn hart.’

Bij koken horen ook herinneringen. Vaak mooie herinneringen, die volgens Aisha gekoesterd moeten worden.

Vooruitblik

Op dit moment werkt Aisha Bah aan diverse plannen voor 2026. Via hopi.goloso is alles rondom Goloso te volgen op Instagram. De communicatie wordt verzorgd door Marie-Louise (Loeloe) Klijn. Wat Aisha betreft is Goloso hoe dan ook een blijver.