Khaleda Zia is op tachtigjarige leeftijd overleden. Ze werd in 1991 de eerste vrouwelijke premier van Bangladesh en speelde decennialang een bepalende rol in de politiek van het land. Dit schrijft de Vlaamse krant HN.
Haar partij, de Bangladesh Nationalist Party (BNP), maakte bekend dat Khaleda Zia al jaren kampte met gezondheidsproblemen. Begin 2025 verbleef ze enkele maanden in Londen voor medische behandeling, waarna ze naar Dhaka terugkeerde.
Ondanks het feit dat ze sinds 2006 geen regeringsmacht meer had en meerdere periodes in gevangenschap of huisarrest doorbracht, bleef Zia een centrale figuur binnen de BNP. De partij geldt als favoriet voor de verkiezingen van februari. Haar zoon Tarique Rahman, die bijna zeventien jaar in vrijwillige ballingschap leefde, keerde onlangs terug en wordt gezien als een belangrijke kandidaat voor het premierschap. Sinds de val van Sheikh Hasina in 2024, na massale studentenprotesten, wordt Bangladesh bestuurd door een interimregering onder leiding van Muhammad Yunus.
Zia’s politieke loopbaan kreeg vorm na de moord op haar echtgenoot, president Ziaur Rahman, in 1981. Hoewel ze aanvankelijk bekendstond als terughoudend en gericht op haar gezin, groeide ze uit tot leider van de BNP. Samen met haar latere aartsvijand Sheikh Hasina speelde ze een sleutelrol in de volksbeweging die in 1990 een einde maakte aan het militaire bewind van Hossain Mohammad Ershad. De samenwerking sloeg echter snel om in een langdurige en felle rivaliteit, die de politiek van Bangladesh decennialang zou domineren.
In 1991 won Zia de eerste vrije verkiezingen van het land, mede dankzij steun van Jamaat-e-Islami, de grootste islamistische partij van Bangladesh. Tijdens haar eerste termijn voerde ze institutionele hervormingen door en stimuleerde ze buitenlandse investeringen. Na een nederlaag in 1996 keerde ze in 2001 terug aan de macht, maar haar tweede termijn werd overschaduwd door de opkomst van extremistische groeperingen en beschuldigingen van corruptie.
In 2004 werd een politieke bijeenkomst van Hasina getroffen door een granaataanval waarbij tientallen doden en honderden gewonden vielen. De regering van Zia en haar islamistische bondgenoten werd door velen verantwoordelijk gehouden voor het creëren van de omstandigheden waarin de aanslag kon plaatsvinden. Jaren later werd haar zoon bij verstek veroordeeld voor betrokkenheid, al stelde de BNP dat de zaak politiek was gemotiveerd.
Na 2006 raakte Zia steeds verder verstrikt in juridische procedures en politieke confrontaties. Ze werd veroordeeld voor corruptie, maar begin 2025 sprak het Hooggerechtshof haar en haar zoon vrij in de belangrijkste zaken tegen hen. Dat had ook alles te maken met de veranderende machtsverhoudingen in het land: Sheikh Hasina is na de protesten tegen haar bewind het land ontvlucht en is per verstek tot de doodstraf veroordeeld.
De Indiase premier Narendra Modi zei dat hij ‘diep bedroefd’ is door het overlijden van Zia en bracht hulde aan haar bijdragen aan de ontwikkeling van Bangladesh en de relaties met India, zo bericht de BBC. ‘We hopen dat haar visie en nalatenschap onze samenwerking zullen blijven leiden’, schreef hij op X.
De Pakistaanse premier Shehbaz Sharif noemde Zia ‘een toegewijde vriend van Pakistan’, wiens diensten aan Bangladesh een blijvende erfenis zouden achterlaten.
Met het overlijden van Khaleda Zia verliest Bangladesh een icoon.
