‘Russische drones neergestort in Roemenië en Letland’ – zomaar een bericht dat op een zondagavond het nieuws passeert. Alsof er ergens in de wereld een ongeluk is gebeurd. Alleen is dat ongeluk niet zonder gevolgen voor ons – het luchtruim van NAVO-bondgenoten wordt immers geschonden – en ook zeker niet per ongeluk. Sommige experts stellen dat Rusland de verdediging van bepaalde landen aan het uittesten is met deze drones. En vooralsnog lijken we niet geslaagd voor de test om deze dreiging voldoende te kunnen afweren.

Ben jij voorbereid op een oorlog? Dat is de vraag die ik deze week aan mijn studenten stelde tijdens een college over het conflict in Oekraïne. Met deze vraag wilde ik duidelijk maken dat dit conflict niet alleen een ver-wegshow is, maar zich heel dichtbij afspeelt. Op dit moment bereidt Defensie zich namelijk voor op een oorlog met Rusland. Niet indirect, zoals we nu Oekraïne helpen, maar op een directe confrontatie met de Russen. De vraag is: hoe goed zijn we op een dergelijke confrontatie voorbereid?

Analisten op het gebied van internationale veiligheid zijn pessimistisch. Voor velen is het niet de vraag of, maar wanneer een directe confrontatie tussen de NAVO-lidstaten en Rusland plaatsvindt. In dat geval zullen we allemaal in een dergelijke oorlog worden meegezogen. Volgens sommigen leven we in de nieuwe jaren dertig, en dienen we ons maximaal voor te bereiden op wat er komen gaat: een tijd van oorlog.

Thuis een noodvoorraad aanleggen lijkt me iets kleins

De geschiedenis laat zich natuurlijk nooit voorspellen – velen zagen bijvoorbeeld de Russische inval in Oekraïne niet aankomen – maar het getuigt van wijsheid dat we ons als Nederland nu op het meest pessimistische scenario instellen. Dit gebeurt bijvoorbeeld al door onze krijgsmacht te herbewapenen. Daarnaast komt er een nieuw operationeel hoofdkwartier dat gericht is op de verdediging van het eigen grondgebied. Oorlogsvoering vindt niet langer plaats tijdens missies ver weg van huis, maar mogelijk binnenkort op ons eigen grondgebied of dat van een directe bondgenoot. Hier dienen we dan ook op voorbereid te zijn.

En deze voorbereidingen betreffen niet alleen militaire opbouw of strategie, verdedigingslinies en afschrikking. Het gaat ook om onze collectieve mentaliteit als samenleving, en die van verschillende individuen binnen die samenleving. Zijn wij voldoende klaar voor een oorlog? Wat als die plotseling uitbreekt? Hebben we dan voorraden tot onze beschikking? Een veilige plek om te schuilen? Wie heeft er thuis een noodvoorraad aangelegd?

Vaak maken we grappen over preppers – mensen die zich voorbereiden op een noodsituatie – maar het is niet zo gek gedacht dat iedereen thuis een eigen voorraadje met bijvoorbeeld water, houdbaar voedsel, medicijnen, batterijen en zaklampen aanlegt voor het geval dat. En dan gaat het niet alleen over de kans op een conflict, maar ook over bijvoorbeeld een situatie waarbij voor langere tijd de stroom uitvalt als gevolg van sabotage, of de drinkwatervoorziening besmet raakt. Ook dit zijn scenario’s die onderdeel kunnen zijn van (hybride) oorlogsvoering.

Ben ik zelf voorbereid op een oorlog? Eigenlijk amper. Ik denk er wel over na omdat ik me op professioneel vlak bezighoud met dit onderwerp. Maar mentaal voorbereid zijn op een oorlog lijkt me heel lastig. Je kunt simpelweg niet je leven leiden terwijl je in je achterhoofd continu nadenkt over ‘wat als’. Maar thuis een noodvoorraadje aanleggen lijkt me iets kleins wat uiteindelijk misschien wel een grote impact kan hebben. Misschien toch de moeite waard om eens te overwegen. Je kunt je nooit helemaal goed voorbereiden op een oorlog, maar wel klaar zijn voor het geval dat plotseling de zekerheden die we om ons heen kennen wegvallen.