Redacteuren van de Kanttekening geven tips voor de feestdagen. Deze boeken, film en series maakten het afgelopen jaar indruk.
Het beste ‘nieuwe’ boek van 2025 is De weg, opnieuw uitgegeven in de serie ‘Kritische Klassieken’ van uitgeverij Schokland. De Spaanse schrijver Arturo Barea beschreef de Rif-oorlog (1921-1926) vanuit eigen ervaring. Hij vocht niet, maar werkte aan een weg in Noord-Marokko die nooit voltooid werd: een metafoor voor Spanje’s mislukte koloniale avontuur. In zijn rauwe, realistische stijl toont hij corruptie, officieren in bordelen, wreedheden tegen de lokale bevolking en de zinloosheid van het conflict, terwijl hij zelf deel uitmaakte van het koloniale systeem.
Ewout Klei
Wat de zwarte schrijver James Baldwin voor Amerika heeft gedaan met zijn vele klassiekers over ‘de zwarte ervaring’ in een witte wereld, heeft de Surinaams-Nederlandse antropologe Gloria Wekker voor Nederland gedaan met Witte Onschuld – Paradoxen van kolonialisme en ras, zij het in academische taal. Voor lezers van Witte Onschuld, dat gaat over de verongelijkte houding van witte Nederlanders waarmee Nederlanders van kleur worden geconfronteerd wanneer zij racisme en kolonialisme agenderen, is het boek een feest van herkenning dat. Bijna tien jaar na verschijnen is het boek wellicht relevanter is dan ooit.
Tayfun Balcik
In De zwevende wereld vertelt bestsellerauteur Annejet van der Zijl het levensverhaal van Philipp Franz von Siebold (1796–1866), een Duitse arts en botanicus die wordt uitgezonden naar de Nederlandse handelspost Deshima in Japan, een eilandje voor de kust van Nagasaki. Slechts eens in de vier jaar mag een delegatie afreizen naar Edo, het huidige Tokio, om eer te bewijzen aan de shogun, de militaire heerser.
De botanicus wordt verliefd op een geisha, een prostituee, met wie hij een dochter krijgt die later de eerste vrouwelijke arts van Japan wordt. Von Siebold raakt verwikkeld in een schandaal en mag daarna dertig jaar lang Japan niet meer bezoeken. Als lezer krijg je geen bijzonder sympathieke indruk van deze eigengereide negentiende-eeuwer, maar zijn verhaal is zeer de moeite waard.
Mariska Jansen
Thuis, de autobiografie van Ahmed Aboutaleb is indrukwekkend. Toen Aboutaleb naar Nederland kwam, was hij niet meer dan de zoon van een schoonmaker. Niets deed toen vermoeden dat hij het jaren later tot burgervader zou schoppen. Sterker nog: hij ging naar de LTS en was geïnteresseerd in technische vakken.
Leefbaar Rotterdam regeert bovendien al vier jaar met Denk
Dat het toch zover kwam, is in eerste instantie te danken aan zijn talenten. Hij was een verbinder, een morele streber en zat in allerlei clubjes. Meerdere keren kwam er een headhunter op zijn pad om hem naar het volgende carrièrepad te begeleiden; steeds weer blonk hij uit.
Maar het is niet alleen zijn persoonlijke verhaal dat intrigeert. Het is ook de tijdsgeest van de jaren na 9/11, die in dit boek overal doorheen schemert. Aboutaleb werd nooit eerder gevraagd naar zijn religie, maar opeens moest hij zich verantwoorden als moslim. Het waren de jaren waarin het populisme opkwam. Migranten waren een bedreiging en de bezorgde burger voelde zich ongehoord. Even vergeet ik dat het over de jaren twintig gaat.
Tijdens zijn beëdiging als burgemeester van Rotterdam kreeg hij van Marco Pastors van Leefbaar Rotterdam een envelop, met een brief waarin hij afstand kon doen van zijn dubbele nationaliteit. Natuurlijk deed hij dit niet, en inmiddels is hij al lang niet meer de enige ambtenaar met een migratieachtergrond. Leefbaar Rotterdam regeert bovendien al vier jaar met Denk; we zijn toch iets vooruitgegaan.
Majorie van Leijen
Alle journalistiek is activisme van journalist Frederike Geerdink was voor mij heerlijk om te
lezen als nieuwe vader, in de parken van Den Haag. De activistische schouderklopjes, in heldere taal uitgelegd door Geerdink, maken duidelijk hoe onmogelijk het is om jezelf als journalist ‘onzichtbaar’ te maken onder de pretentie van ‘objectiviteit’. Niemand is objectief, en dat is volgens Geerdink ook totaal niet de positie die een journalist hoort aan te nemen. Het gaat om het controleren van machthebbers, in plaats van spreekbuis te zijn, en om het optekenen van de waarheid.
Met andere woorden: journalistiek hoort zich te richten op hoofdzaken, niet op details als wat Trump eet tijdens een NAVO-top. En wanneer een bevolking dag na dag wordt blootgesteld aan genocidaal geweld door Israël, dan schrijven we ‘genocide in Gaza’, en niet ‘conflict’ of ‘oorlog’, alsof er sprake is van twee gelijke partijen.
Tayfun Balcik
Afgelopen jaar kreeg ik via columnist Thomas von der Dunk een heleboel boeken, in verband met het leeghalen van zijn ouderlijk huis. Een van de mooiste boeken waar ik beslag op wist te leggen was de bundel Cultuur en Geschiedenis (1990), waarin negen opstellen van vader H.W. von der Dunk staan, onder andere over vooroorlogs conservatisme in Nederland, de Weimarrepubliek en de wereldberoemde Duitse schrijver Thomas Mann. Deze bundel is ook tweedehands te verkrijgen.
Ewout Klei
Van de voortdurende stroom aan films en documentaires over de vermoorde, islamofobe politicus Pim Fortuyn is de achtdelige NPO-documentaire Fortuyn: On-Hollands debelangrijkste, omdat het allochtone tegengeluid niet is weggemoffeld. Het meesterwerk vormt een scherpe spiegel voor een land dat nog steeds geen houding weet te vinden tegenover de superdiverse, multiculturele samenleving die Nederland is. Ook de speciale focus op Rotterdam, de stad waar Fortuyn groot werd, is interessant, evenals de historische archiefbeelden over de lotgevallen van de eerste Turkse en Marokkaanse gastarbeiders in Nederland.
Tayfun Balcik
Begin dit jaar ontdekte ik toevallig 
Mohamedou Ould Slahi schreef een autobiografie over de tien jaar die hij doorbracht in de Amerikaanse gevangenis voor vermeende terroristen: Guantánamo Bay. De Mauritaniër is de verfilming ervan. De Mauritaniër komt zonder proces en zonder bewijs terecht achter de hoge muren van deze gevangenis in Cuba, waar alles gepermitteerd is in het kader van de bestrijding van terrorisme. Het herinnert aan de blinde woede die de Amerikanen voelden toen de natie werd aangevallen op 9/11, en aan de beslissingen die werden genomen als gevolg van die emotie.
andere planeet waar eveneens mensen wonen. Die overname lijkt ogenschijnlijk positief: iedereen is lief voor elkaar, gunt elkaar het beste en is via het bewustzijn met elkaar verbonden, waardoor de mensheid oogt als één grote chatbot. Hoofdpersoon van de serie is Carol, een succesvolle schrijver die, samen met enkele anderen, tot de weinigen behoort die niet door het virus zijn aangetast en zich tegen deze nieuwe orde verzet. Ze probeert de wereld te redden. Mehmet Cerit, hoofdredacteur van deze krant, schreef ook over de serie in zijn 
Een nieuwe serie is het zeker niet, maar toch verdient 3 op Reis wat mij betreft een speciale vermelding in dit lijstje. Na vijftien jaar verdwijnt het vertrouwde reisprogramma van de buis, als gevolg van de bezuinigingen op de publieke omroep. Wat 3 op Reis uniek maakt, is dat het je telkens laat zien wat je nog niet kent. Het leert je dat reizen niet draait om de highlights die je vooraf al in de reisgids hebt bekeken, maar om de onverwachte ontmoeting, het leven buiten de gebaande paden. Reizen is leren, zogezegd.Nu u hier toch bent...
Goede journalistiek kost geld. Leden en donaties maken onze gebalanceerde berichtgeving over biculturaliteit, zingeving en vrijheid mogelijk. Steun ons daarom als u ons werk belangrijk vindt.
Vertel mij meer!
