Een van de mooie liederen van de Braziliaanse zanger Chico Buarque de Holanda is ‘Valsinha’, de kleine wals. Dit lied speelt de laatste dagen voortdurend in mijn hoofd.

Het begint met de beschrijving van een man, die door de sleur van het dagelijkse leven zijn vrouw al jaar en dag niet meer ziet staan, maar op een vroege ochtend haar plotseling met nieuwe ogen bekijkt. Hij neemt haar mee naar buiten om te wandelen en te dansen. Ze trekt haar mooiste jurk aan die ‘naar vergeten ruikt, want zolang opgeborgen geweest’. De hele buurt kijkt verbaasd naar deze twee opnieuw verliefde mensen. Hoe kan dit? Wat is er aan de hand?

En dan komt het antwoord: dit gebeurde allemaal op de dag waarop de wereld in vrede ontwaakte.

Vaak wordt dit lied geduid als het ultieme liefdeslied. Liefde kan weer opbloeien als er vrede ontstaat. Maar ik kijk er anders naar: volgens mij is dit een triest lied waarvan de boodschap is: vrede, de wereldvrede, is totaal onmogelijk. Het is iets utopisch.

In toenemende mate heb ik mensen om mij heen die er zo over denken: Het komt niet meer goed, zeggen ze. Het gaat allemaal van kwaad tot erger, door sociale media escaleren conflicten wereldwijd. Er is geen houden meer aan. Zelf herken ik dat soort gevoelens maar al te goed. Na de beëindiging van de Tweede Wereldoorlog deed de internationale gemeenschap een plechtige belofte: nooit meer. Nooit meer wereldoorlog. Die belofte is niet waargemaakt.

Onlangs sprak ik een kennis uit Myanmar. Hij zei: ‘Toen er een man op de grond lag in de VS, met de knie van een politieagent in zijn nek, en hij uitbracht ‘I cannot breathe’ kwam de wereld in actie. Wij in Myanmar roepen al meer dan twee jaar We cannot breathe, maar niemand die ons hoort.’

Dat maakte indruk op mij. George Floyd, die door een witte politieagent werd vermoord, bracht de Black Lives Matter-beweging op gang. Wereldwijd heeft BLM veel bewustzijn gecreëerd over hoe en in welke mate het slavernijverleden in hedendaagse samenlevingen doorwerkt: in discriminatie, uitsluiting en kansenongelijkheid.

Vaak zegt de internationale gemeenschap dat het vooral regionaal opgelost moet worden

Maar mijn vriend uit Myanmar heeft een punt. Wat daar gebeurt is afschuwelijk en verdient veel meer aandacht van de internationale gemeenschap. Zeggen: dit is een zaak voor ASEAN (het samenwerkingsverband van tien Zuidoost-Aziatische landen), zoals veel landen plegen te doen, is een veel te gemakkelijke uitvlucht.

Dit patroon is op tal van plekken in de wereld zichtbaar. Denk bijvoorbeeld aan Soedan,  Congo, Venezuela, Armenië of Haïti. Vaak zegt de internationale gemeenschap dat het vooral regionaal opgelost moet worden. Men wil of durft zich niet te mengen in complexe relaties, waarvan het conflict nota bene meer dan eens het gevolg is van koloniaal beleid.

Steeds weer naar de regio verwijzen als het erom gaat kleur te bekennen, is precies een van de redenen waarom die dag, waarop de wereld in vrede ontwaakt, zo totaal irreëel en utopisch lijkt. In 1945 werden de Verenigde Naties opgericht juist om die belofte waar te maken: nooit meer wereldoorlog. Naar de regio wijzen past ons niet.

Natuurlijk denk ik bij effectieve oplossingen en actievere betrokkenheid van de internationale gemeenschap niet aan militair of gewapend ingrijpen, maar juist aan veel meer inzet van diplomatie en internationale samenwerking. Dat zijn zaken waarop juist nu niet bezuinigd mag worden. Ik pleit voor het in ere herstellen van de zogenoemde drie d-benadering. Diplomatie, defensie en ontwikkeling.

Daar pleitte ik voor toen ik volksvertegenwoordiger was en ik blijf er voor pleiten. Zeker nu gewapende conflicten overal weer oplaaien, is het belangrijk om te beseffen dat structurele oplossingen moeten worden opgesteld vanuit meerdere perspectieven. En dat geldt breder dan de politiek alleen. Meerdere perspectieven zijn ook onmisbaar om met structurele oplossingen te kunnen komen voor de grote uitdagingen van onze tijd, zoals klimaat, schaarste, energie en migratie. Daar is de input vanuit álle mogelijk perspectieven nodig.

George Floyd opende onze ogen: black lives matter. Ik voeg daar graag aan toe, ook black SOULS matter.

Pas als de internationale gemeenschap werkelijk oog krijgt voor wat er ver weg gebeurt én ruimte biedt voor verschillende perspectieven, dan kan die utopische dag waarop de wereld in vrede ontwaakt, ook daadwerkelijk aanbreken.