Met de kandidatuur van Frans Timmermans als lijsttrekker van een verenigde lijst van de PvdA en GroenLinks lijkt voor het eerst in ruim elf jaar links weer een serieuze kans te maken op het premierschap. Net als in veel andere West-Europese landen heeft links in Nederland de afgelopen jaren steeds meer terrein verloren aan rechts. Het zijn keer op keer nieuwe rechtse partijen die de uitdagers van het politieke midden blijken te zijn, en niet links.

En dat is ook niet gek. De inzet op culturele thema’s in de afgelopen twintig jaar zorgt ervoor dat links het aflegt tegen rechts. Als je programma vooral draait om een pro-immigratieverhaal, diversiteit en een nadruk op de boodschap dat ons verleden en daarmee wijzelf heel slecht zijn en dat diversiteit heel goed is, dan stel je je prioriteiten verkeerd en verzwak je jezelf. Het is steeds rechts dat met een nieuwe visie de linkse ‘weg met ons’ mentaliteit verslaat. Wanneer je als links niet in staat bent om zelf een eigen verhaal te formuleren over hoe we samen vooruit kunnen, verlies je terrein.

In plaats van steeds weer de cultuurstrijd te verliezen op rechts, zou links zich primair moeten richten op sociaaleconomische thema’s. En de tijd is daar rijp voor. De bestaanszekerheid die voor een groeiende groep Nederlanders onder druk komt te staan, gierende inflatie, en toenemende steun in de samenleving voor een grotere rol van de overheid in de economie lijken de weg te banen voor een links kabinet. Maar dan moet links die kans wel pakken.

Dat betekent dus niet dat met Timmermans aan het roer een verenigd links dezelfde fouten moet maken als haar voorgangers. Dus geen vergroening en grote klimaatplannen die ten koste gaan van de gewone burger, maar voorstellen die leiden tot vergroening én economische vooruitgang voor de middenklasse. Geen voorstellen die de migratie nog verder aanjagen, maar juist plannen die zowel de asiel- als de arbeidsmigratie en de aantallen internationale studenten inperken (iets wat veel linkse kiezers ook graag zien gebeuren). Volkshuisvestiging als prioriteit, ook als dit al dan niet tijdelijk ten koste gaat van stikstof of natuur, want uitgerekend links kan niet accepteren dat zelfs werkende mensen vandaag de dag op straat staan. En bestaanszekerheid weer garanderen, en daarmee de armoede sterk tegengaan, ook al leidt dat tijdelijk tot een hogere staatsschuld.

links is het kamp van hoogopgeleide elitaire stedelingen geworden

Dit zijn plannen die steun genieten onder een groot deel van de bevolking en waarmee links het initiatief kan kapen van rechts. Hierbij zou links er goed aan doen zich weer echt eens te verdiepen en verplaatsen in de gewone man en vrouw, waar het ooit voor opkwam, en waar het groot mee werd. Teveel is links de afgelopen decennia het kamp van hoogopgeleide elitaire stedelingen geworden. Met hun focus op klimaatthema’s, het ophemelen van grootschalige migratie en diversiteit, negativiteit over alles wat Nederlands en westers is en het verheerlijken van alles wat dat niet is. Als links er niet in slaagt om haar imago op dit terrein te veranderen dan zal links het ook de komende jaren afleggen tegen rechts, tweede viool spelen in het bestuur en zich vervolgens afvragen hoe dit toch zo komt.

Wat betreft eventuele coalitievorming zou het goed zijn als links verder kijkt dan de traditionele centrumrechtse partners CDA en VVD. Gewoonlijk zet links zich in de campagne sterk af tegen deze partijen, om er dan vervolgens toch een coalitie mee te vormen. Hiermee maakt links zich niet alleen ongeloofwaardig, maar verzwakt het ook de herkenbaarheid van middenpartijen ten koste van de flanken. Ook hier is een nieuwe visie nodig. Partijen als BBB en de PVV zijn sociaal-cultureel misschien conservatiever, maar sociaaleconomisch veelal linkser dan centrumrechts. Links zou bijvoorbeeld een grote uitruil op bepaalde thema’s met deze flankpartijen kunnen overwegen, in plaats van de gebruikelijke weg in de coalitievorming te kiezen die uiteindelijk te vaak tot verlies voor alle centrumpartijen lijdt.

Linkse nederlagen uit het verleden zijn niet zozeer het gevolg van racisme of verrechtsing. Dat electorale verlies is het resultaat van het gebrek aan een inspirerend verhaal bij links, terwijl rechts dat verhaal wél heeft. De afgelopen jaren is het vertrouwen in de politiek en de overheid systematisch afgenomen. Een verenigd links kan dat onder leiding van Frans Timmermans weer herstellen, mits het de juiste keuzes maakt. Het momentum is nu hier, laat links dan ook niet de fouten herhalen die zij in het verleden maakte, maar in plaats daarvan een verhaal van vooruitgang voor alle Nederlanders formuleren om daarmee de aankomende verkiezingen te winnen.