De Rotterdamse gemeenteraad was vorige week verbolgen en verbijsterd. Geld dat bestemd was voor projecten voor deradicalisering van jongeren was bij een kaashandel in Marokko terechtgekomen. Een gemeenteambtenaar, en volgens bronnen een goede vriend van burgemeester Ahmed Aboutaleb, had ook persoonlijk geld aan de kaashandelaren geleend. De raad eiste onderzoek. Het OM had eerder onderzoek gedaan en een deal met de kaashandelaren gesloten. Juridisch was het feitelijk koek en ei.

Mijn gedachten gingen naar de roman Kaas (1933) van Willem Elsschot. Frans Laarmans is een kantoorklerk die in kringen terechtkomt waar handel en aanzien belangrijk zijn. Hij krijgt de kans een groothandel in kaas te beginnen. In Antwerpen zal hij de Nederlandse Gouda’s Glorie kaas doorverkopen. Met de mentaliteit van een kantoorklerk geeft hij invulling aan zijn bedrijf. Het mislukt faliekant. Net als de kaashandel van Frans Laarmans in de roman bestaat de kaashandel in Marokko niet meer.

Een ander noodzakelijk ingrediënt van de kaashandel is de Hollandse boer

Als je wel eens in Marokko bent, zie je snel dat kaas daar geen gebruikelijke voedingswaar is. Een gat in de markt. De kaashandelaren zullen ook zo hebben gedacht. Of de klimaatomstandigheden voor veeteelt gunstig zijn, weet ik niet. Geiten die op takken van bomen klimmen om te grazen komen er wel voor, maar uitgestrekt grasland voor koeien heb ik niet kunnen bespeuren. Die paar geiten in de boom moet je eerst naar binnen halen om daarna wat melk bij de koppige geit te winnen. Dan kun je geitenkaas produceren.

Voor een florerende kaashandel heb je echter Hollands grasland nodig. Een ander noodzakelijk ingrediënt van de kaashandel is de Hollandse boer. Om kaas te kunnen produceren zal hij er niet voor terugdeinzen om meren, plassen en ja, zelfs de Zuiderzee in te polderen. De koeien van de norse boer zullen er met honderden tegelijk gaan grazen.

Ik ken de mensen van de deradicalisering/kaashandel niet. Volgens mij hebben ze twee projecten met een maatschappelijk motief uitgevoerd. Jongeren die aan het radicaliseren zijn, met een gesubsidieerd project op het gematigde pad houden. Met een kaashandel de kleine Marokkaanse boer subsidiëren om vee te houden.

In het boek van Willem Elsschot konden ze vooraf al zien dat met een kantoorklerkenmentaliteit geen succesvolle businesscase in kaas te maken was.