Op donderdag 7 maart werd Zweden eindelijk toegelaten tot de NAVO, het 31e lid, na Finland. Hongarije stemde, als laatste NAVO-lid, ook in met de Zweedse toetreding.

Het heeft bijna twee jaar geduurd om het toetredingsproces te voltooien. Nog een voorbeeld van geopolitieke ellende die laat zien hoe gecompliceerd de zaken zijn geworden in de huidige mondiale wanorde. Veel was gedoemd om verkeerd te gaan op de NAVO-top van 22 juli 2022.De optimistische voorspellingen van NAVO-baas Jens Stoltenberg bleken van een typische Scandinavische naïviteit.

In de maanden voorafgaand aan de bijeenkomst maakte de Turkse president Recep Tayyip Erdogan een van zijn gebruikelijke draaien en besloot om de toetreding van Zweden tot het bondgenootschap te blokkeren. Hij had een reeks voorwaarden, vergezeld van een reeks beschuldigingen, waarvan hij verwachtte dat Stockholm ze zou vervullen.

De zaken werden nog gecompliceerder toen de geschrokken Stoltenberg de Zweedse en Finse functionarissen overhaalde om akkoord te gaan met een driepartijenprotocol met Turkije. Het was een ondoordachte zet: de tekst bevatte enkele vage formuleringen die Ankara in staat stelden om Stockholm als een viool te bespelen, naarmate de maanden verstreken. Achteraf gezien diende het driepartijenprotocol – waarmee Ankara hoopte het solide Zweedse rechtsstaat te buigen – alleen maar om het proces te vertragen.

Desalniettemin kan het Russofobe Zweden nu opgelucht ademhalen. De Amerikaanse president Joe Biden was verheugd over de afronding. In zijn State of the Union-toespraak, die samenviel met de voltooiing van de Zweedse toetreding tot de NAVO, verklaarde hij dat het bondgenootschap nu veel sterker was.

Maar is dat zo? De voorbeelden van Turkije en Hongarije, twee NAVO-leden waarvan de leiders streven naar strategische autonomie, tonen diepe scheuren en kwetsbaarheden binnen het bondgenootschap, getekend door wantrouwen. Toen het vliegtuig met de Zweedse premier Olf Kristersson en zijn delegatie landde op woensdag 6 maart op Dulles Airport in Washington DC, was het nog steeds onduidelijk of Hongarije de nodige documenten aan de VS had overhandigd, zodat de ondertekeningsceremonie kon plaatsvinden. De reis over de Atlantische Oceaan was zenuwslopend. Minuten na hun aankomst landde er een ander vliegtuig, van de Hongaarse luchtmacht. Daaruit stapte de Hongaarse premier Viktor Orbán. Orbán was uitgenodigd door Bidens rivaal Donald Trump voor een ontmoeting in Mar-a-Lago, in Florida.

Orbans ontmoeting met Trump toont aan hoe onzeker de toekomst van de NAVO is

In een bizar schouwspel volgden de autocolonnes van twee premiers elkaar op naar Washington DC, waarmee een verdeeldheid werd gemarkeerd in de verwarde internationale politiek; een beeld dat een decennium geleden volkomen ondenkbaar was. Biden verborg nauwelijks zijn woede over Orbans ontmoeting met Trump. ‘Weet je met wie hij daar in Mar-a-Lago is?’, zei Biden. ‘Orbán van Hongarije, die ronduit heeft verklaard dat hij denkt dat democratie niet werkt en op zoek is naar dictatuur!’

Orbáns ontmoeting met Trump toont aan hoe onzeker de toekomst van de NAVO is. Orban waardeerde Trumps recente verklaring, dat hij Rusland zou aanmoedigen om ‘te doen wat ze maar willen’ met elk NAVO-lid dat niet voldoet aan de richtlijnen voor defensie-uitgaven. ‘Maak Amerika weer geweldig, meneer de president!’, schreef Orbán in een bericht na zijn gesprek met Trump.

Het plotselinge bezoek aan Trump volgt op een reeks verklaringen, waarin Orban zijn hoop uitspreekt dat de verkiezingen voor het Europees Parlement in juni ook zullen eindigen in een overwinning voor ultraconservatieven, extreemrechtse partijen en xenofobe krachten – een vruchtbare bodem voor Orbán om zijn invloed binnen de EU te vergroten. ‘Als een soort buitenlands beleidsverrader heeft Orbán alles ingezet op de instorting van deze (huidige) orde en wedt hij erop dat als hij zich vooraf committeert aan de opkomende machten van het Oosten, hij een gunstiger positie zal kunnen veiligstellen’, vertelde Peter Buda, een voormalig contra-inlichtingenofficier, aan the Guardian. ‘Men kan er niet verkeerd aan doen om aan te nemen dat Orbán uiteindelijk bij de VS lobbyt voor buitenlands beleid ten gunste van Rusland.’

We worden dus geconfronteerd met de bittere waarheid, opnieuw maar nu dramatischer: ook de toekomst van Europa zal worden bepaald door de Amerikanen. Zoveel hangt aan een zijden draadje.