Voor Ruud Lubbers heb ik altijd een zwak gehad. Toen ik naar Nederland kwam in 1979 was het tijdperk van Den Uyl voorbij; in 1982 werd het eerste kabinet-Lubbers gevormd. In 1986 kregen migranten stemrecht, daar was hard voor gevochten door verschillende migrantenorganisaties. Toen de discussie rond integratieproblemen oplaaide, vergat men te vermelden dat het juist de migranten zelf zijn die vanaf het begin streden voor meer integratie en democratische inbedding.

Ik groeide op in Lubbersland. Ruud Lubbers leek op mijn vader door de stoppelbaard, grote wenkbrauwen en die heldere ogen, teken van nieuwsgierigheid en intelligentie. Ik weet niet of het door die gelijkenis kwam dat mijn vader op het CDA van Ruud Lubbers stemde. Misschien herkende hij iets van zichzelf in hem: de selfmade man. Voor Lubbers gold dat in mindere mate dan mijn vader, hij kwam uit een geslacht van industriëlen; vooral zijn vader was zeer succesvol in naoorlogs Nederland met een florerend staalbedrijf. Lubbers moest op jonge leeftijd het bedrijf aanvoeren na de vroege dood van zijn vader.

Ik denk dat mijn vader ook op Lubbers stemde omdat hij een man zag die migranten respecteert

Mijn vader was een hardwerkende slager in Rotterdam; in de discussie rond integratieproblemen is het geen moment gegaan over de Turkse, Surinaamse, Marokkaanse, Perzische en Syrische ondernemers. Mijn vader werkte zestig uur per week, minimaal. Van kennissen die Turkse aannemers over de vloer hebben voor een verbouwing krijg ik te horen hoe hard ze die mensen zien werken. Dat laat maar weer eens zien dat dit kabinet is gebouwd op het drijfzand van gemakzuchtige beeldvorming. Migranten slecht, witte mensen goed. Propaganda met geen ander doel dan de aandacht af te leiden van de structurele problemen waar men maar geen goede oplossing voor weet te bedenken omdat alle energie opgaat aan het achterna rennen van stokebrand Geert Wilders.

Ruud Lubbers was een onnavolgbare prater – zo lees ik in de vuistdikke biografie die over hem geschreven is en die ik mezelf cadeau heb gedaan.

Ook mijn vader kan praten als Brugman, of moet ik zeggen Lubbers. Kan het zijn dat mijn vader door Lubbers is geïnspireerd?

Lezend in de biografie ontdek ik hoe gesegregeerd Nederland altijd is geweest. Ruud Lubbers groeide op in een wereld die door en door katholiek was. Die verzuiling van de jaren vijftig was een verkapt apartheidssysteem – maar dan vrijwillig. Ruud Lubbers kwam van katholieke huize, ging naar de katholieke kerk en een katholieke kostschool, zat bij een katholieke studentenvereniging, publiceerde in katholieke blaadjes, enzovoort. Zijn vrouw was van katholieke huize. Vanuit de cultuur en elite was er totaal geen behoefte om met elkaar te integreren en het was ook geen probleem. Hij vond de liberalen als het ging om hun afkeer van religie wereldvreemd.

Ik denk dat mijn vader ook op Lubbers stemde omdat hij een man zag die migranten respecteert. De biografie bevestigt mijn vermoeden. Al vanaf begin jaren zestig werden gastarbeiders uit Marokko aangeworven om in de staalsmelterijen te werken; deze mannen kregen van Lubbers vrij tijdens de Ramadan, in die hete ovens geen water drinken is onmogelijk. Ruud Lubbers was blij dat hij zijn arbeiders had en begreep hun religieuze principes. De mannen die dat werk overnamen kregen extra betaald; een win-winsituatie.

Jaren geleden alweer trad ik op in de Domkerk in Utrecht, Ruud Lubbers zat op de eerste rij. Na afloop kwam hij na me toe, gaf me een hand en keek me indringend aan. Ondanks de wilde aanplant boven de ogen leek hij me heel scherp te zien. De hand die hij me gaf was voor mij, maar ook voor mijn vader.