Salih Muslim, co-voorzitter van de Syrische Democratische Uniepartij (PYD), speelt een belangrijke rol in het autonome Noord-Syrië. De Koerdische PYD, die daar de macht heeft, staat onder druk sinds de val van het Assad-regime. Pro-Turkse Arabische rebellen, gesteund door Turkije, zijn vijandig tegenover de Koerden.

Duizenden Koerden zijn gevlucht uit gebieden die door de rebellen zijn ingenomen, uit angst voor een Turks-Koerdische confrontatie. Turkije ziet de PYD en haar gewapende vleugel, de YPG, als verlengstukken van de verboden PKK.

De Kanttekening sprak met Salih Muslim, die momenteel in Qamishli (Noordoost-Syrië) verblijft en oproept tot dialoog met Turkije.

In Syrië is het 61-jarige Assad-regime in elf dagen gevallen door vanuit Turkije gesteunde rebellen. Er zijn confrontaties geweest met Koerdische groepen, en dankzij Amerikaanse bemiddeling is een wankele wapenstilstand bereikt. Dreigt er nu een tweede burgeroorlog?

‘Eerlijk gezegd is de situatie erg chaotisch. Er zijn momenteel twee groeperingen: Hayat Tahrir al-Sham, een jihadistische afsplitsing van Al-Qaida en Jabhat al-Nusra, die Damascus in handen heeft en steun krijgt van Turkije, en het Syrische Nationale Leger, dat direct door Turkije wordt gecontroleerd. We zien dat deze laatste groep zich steeds meer aan de andere kant van de Eufraat verzamelt en groepeert, alsof ze zich voorbereiden op een oorlog. Kobane, aan de Turkse grens en onder Koerdische controle, lijkt het doelwit. Onze eenheden bereiden zich daarom voor op zelfverdediging.’

‘We hebben zoveel geleden en gevochten tegen ISIS’

De Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Hakan Fidan, en HTS-leider Abu Mohammad al-Golani hebben dreigende uitspraken gedaan. Fidan stelt dat de YPG-milities moeten ontwapenen en ontbinden. Golani zei dat in het nieuwe Syrië alleen de staat bewapend mag zijn.

‘Ze willen ons onder druk zetten, maar dat zal niet gebeuren. Een oplossing voor de Koerdische kwestie kan alleen via dialoog worden bereikt. Ons dwingen tot overgave is geen oplossing. Turkije wil Syrië verder verdelen en gebieden bezetten. Maar zo ga je niet met buren om. We hebben zoveel geleden en gevochten tegen ISIS. En nu moeten we ons overgeven? Nee, wij staan open voor dialoog om Syrië samen op te bouwen.’

Als Syrië en Turkije willen dat de YPG zich ontwapent als resultaat van de dialoog, is dat dan een optie voor jullie? Is dat realistisch?

‘Dat weet ik niet, maar de Koerden kunnen deel uitmaken van Syrië’s defensiestelsel. Dit moet bespreekbaar zijn. Wij maken deel uit van Syrië, zowel bestuurlijk als militair. De Koerden zouden onder één staatsapparaat kunnen vallen, met speciale eenheden binnen die structuur. Maar dit moet via dialoog gebeuren, niet door dreigementen of dwang.’

Moet in een hervormd Syrië, waar ook de Koerden zich in kunnen vinden, de naam niet veranderen van ‘Syrische Arabische Republiek’ naar ‘Syrische Republiek’?

‘Precies, maar daarbij speelt ook de Turkse houding een belangrijke rol.’

Pro-Koerdische partijen in Turkije hebben ook suggesties gedaan, zoals Cengiz Candar, die zei dat Turkse dreigementen de Koerden in Syrië in Israëlische en Amerikaanse handen drijven.

‘We reiken al sinds 2015, na het mislukte vredesproces tussen Turkije en de PKK, de hand naar Turkije. Maar sinds de opkomst van ISIS heeft Turkije een andere houding aangenomen. Toch staan we open voor dialoog.’

Turkije stelt dat de Koerdische YPG en PYD nauwe banden met het Assad-regime hebben gehad en wil daar nu op reageren.

‘Nee, dat klopt niet. We waren al lang voor 2011 tegen het Assad-regime. Zulke beweringen zijn slechts excuses voor meer invasies door Turkije en hun Syrische proxy’s.’

Turkije beschuldigt jullie ervan een zusterorganisatie te zijn van de verboden PKK, die ook op de terreurlijst van de EU en VS staat.

‘Nee, dat zijn we niet. Toen ISIS ons op genocidale wijze aanviel, hebben mensen uit het noorden en oosten van Koerdistan ons geholpen. Dit waren individuen, geen organisatie.

Leden van de PKK?

‘Dat weet ik niet, maar sommigen konden niet terug naar hun thuisland vanwege beschuldigingen van terrorisme of het risico om vermoord te worden. Zij zijn in feite vluchtelingen en hebben niets te maken met onze Syrisch-Koerdische organisaties. Ze hebben geen rol in het bestuur, dat bestaat uit Syriërs, waaronder Koerden, Arabieren en christelijke Assyriërs. Zoals ik al zei, deze beschuldigingen zijn slechts excuses voor slechte bedoelingen. De vluchtelingenkwestie is echt, maar ze kunnen niet terug door die beschuldigingen.’

‘Hier hebben we een democratisch project dat een voorbeeld kan zijn voor heel Syrië’

Turkije doet zelf tegenstrijdige uitspraken. Zo wil Devlet Bahçeli, leider van de nationalistische Grijze Wolven, dat de gevangen PKK-leider Abdullah Öcalan vrijkomt en spreekt hij in het Turkse parlement over het oplossen van de Koerdische kwestie. Blijkbaar kan Turkije zelf wel banden onderhouden met de PKK zonder als terrorist te worden bestempeld.

‘Ja, die uitspraken zijn een paar weken oud, en sindsdien is er veel veranderd. Toch steunen we zulke oplossingen.’

U bent destijds zelf een paar keer naar Turkije gereisd voor het vredesproces. Wat is er nodig om dat weer op gang te brengen?

‘Voor ons is een democratisch proces essentieel. We willen niemand het lot van ISIS-slachtingen toewensen. Het is belangrijk dat zulke regimes nooit meer terugkeren en de mensheid wint. Helaas steunt Turkije via verschillende wegen nog steeds zulke groeperingen. Zo zien we dat Turks materieel, zoals wapens en uitrusting, verschijnt wanneer we ISIS-leden oppakken. Dat moet stoppen. Hier hebben we een democratisch project dat een voorbeeld kan zijn voor heel Syrië, met gezamenlijk bestuur waarin Koerden, Arabieren en christenen inspraak hebben. Helaas wordt dit systeem, vooral door Turkije, niet geaccepteerd. Daarom willen ze ons weg hebben.’

Lees ook

Turkse journalist opgepakt na interview met Syrisch-Koerdische leider