De herinneringsdagen zijn achter de rug, dus een goed moment om terug te kijken. Zoals altijd was er heibel, onrust en gedoe. Toen de wolken die de rookbommen hadden veroorzaakt waren opgeklaard, was er weinig tijd om de balans op te maken; de sociale onrust hield aan. In Scheveningen was er heibel en in de binnenstad van Den Haag werd de telefoon van een Kanttekening-correspondent uit handen geslagen. Losstaande incidenten werden door rechtse partijen bij elkaar geveegd om de noodtoestand over Nederland uit te roepen, aangespoord door het populistische panelkliekje dat bij SBS6 de banvloek uitroept over multicultureel Nederland.

Gelukkig was daar Joram van Klaveren, die bij Radio 1 de oren waste van Lale Gül. Ze gingen met elkaar in gesprek over de uitspraken van de antiracismecoördinator, die bij Al Jazeera vertelde dat er in Nederland een cultuuroorlog tegen moslims gaande was. Lale Gül sprak er schande van: geen minderheid die het in Nederland beter heeft dan moslims. Van Klaveren poneerde dat moslims in Nederland proportioneel meer last hebben van racisme en uitsluiting dan andere groepen. In een rustig en evenwichtig betoog zette hij Lale Gül weg als een schaamteloze Penelope uit de Griekse oudheid: veel gespin, weinig wol.

Er is geen wijk in Nederland waar mensen zo van vrijheid houden als de Schilderswijk

Een dag na het beluisteren van het debat had ik echter moeite om de steekhoudende argumenten van Van Klaveren terug te halen; de groteske en persoonlijke oneliners van Lale Gül echoëden daarentegen nog steeds na. Emoties blijven langer hangen dan argumenten. Ik bewonder Van Klaveren omdat hij zo rustig bleef, maar ik moest ook concluderen dat wanneer het in dit land over de islam gaat, de valse retoriek, leugens en vooroordelen er bij mensen diep in zitten. De goede argumenten slaan dood op de muur van vooroordelen die is ontstaan: islam als een inherente geweldsreligie, moslims als potentiële terroristen, moslims als fundamentalisten die geen snippertje respect hebben voor individuele waarden. Er valt niet doorheen te praten.

Wat te doen? Het persoonlijke contact vooropstellen, een beetje in de filosofie van de Duitse Hannah Arendt: het tegengif tegen het populisme dat een domein van absolute waarheden optrekt waarin mensen gevangen worden, is je vrijelijk in de wereld bewegen om elkaar te ontmoeten. Je hoeft geen kant te kiezen; er zijn voor elkaar.

Die valse tweedeling was duidelijk te zien in een reportage waarin mensen uit de Schilderswijk werd gevraagd waarom ze op 5 mei de Nederlandse vlag niet ophingen. In een welvarende, witte buurt hing die vlag er namelijk wel. Het was tendentieus. Gevaarlijk ook. Mensen framen als anti-vrijheid. Zo ken ik de Schilderswijk niet. Er is geen wijk in Nederland waar mensen zo van vrijheid houden als de Schilderswijk: een multiculturele buurt waar mensen onder zeer moeilijke omstandigheden met elkaar leven. Een wijk ook waar het hart voor rechtvaardigheid voor de Palestijnen volop klopt. Een wijk waar vrijheid een echt grondbegrip is. In deze wijk smaakt de vrijheid zoet. Mijn eerste vriendinnetje, een Nederlands-Duitse, woonde in de Schilderswijk, dus ik weet waar ik het over heb.

Wat te doen met deze geframede narratieven om bevolkingsgroepen tegen elkaar uit te spelen? Binnenkort organiseer ik in mijn wijk in Nieuw-West wandelingen langs het levend islamitisch erfgoed: een bezoek aan de moskee, aan de groenteboer en het café om te praten over wat ons bindt, niet wat ons verdeelt. We gooien de deuren open en heten iedereen welkom. Omdat het vanzelfsprekend is. Laten we die openheid het nieuwe normaal noemen. Zo slijt de druppel de steen uit.