Er is een oudere Turkse vrouw aangevallen en met diepe verwondingen in het ziekenhuis opgenomen. Verschrikkelijke beelden. Foto’s van haar toestand circuleren op sociale media, met daarbij commentaar dat het zou gaan om een racistische aanval. De dader is een eenendertigjarige vrouw. De politie spreekt van een complex conflict. Turkse Nederlanders spreken van racistisch geïnspireerd geweld. Cemile Telli is haar naam, vierentachtig jaar oud. Ik kijk naar haar gezicht, ik zie een ontredderde vrouw. Aan haar hoofd naar buiten gesleurd en van de trap af gegooid.

De verschijning van Cemile bracht een jeugdherinnering bij me naar boven; ze deed me denken aan andere Turkse vrouwen, ook zo kleurrijk Anatolisch gekleed. Eind jaren tachtig hielp ik mijn vader in de slagerij op de West-Kruiskade in Rotterdam. In de Drievriendenstraat, een zijstraat van De Kade, zaten twee Turkse vrouwen op de stoep te breien; ze droegen ruime broeken, en hun kleding was een heerlijk bloemetjesbehang. Het breien was een automatisme, en elke keer dat ik door de straat liep, zag ik de trui of broek een stukje langer worden. Je eigen kleding maken is een lange traditie onder de nomadenvolkeren. Telli is vierenachtig jaar oud; haar voorouders trokken door het binnenland van Anatolië. Ze symboliseert zowel Anatolië als Den Haag. Een rondtrekkend bestaan en migratie.

Foto’s van haar toestand circuleren op sociale media, met daarbij commentaar dat het zou gaan om een racistische aanval

De foto’s laten een slachtoffer zien, maar ik zie in haar liever een zelfredzame vrouw, zoals de vrouwen die aan het breien waren. Het steeds maar tonen van migranten als slachtoffer van geweld en uitsluiting doet iets met de beeldvorming. Als je slachtoffer bent, zal je het ook wel aan jezelf te danken hebben; waar rook is, is vuur. Moslims zijn bij voorbaat verdacht. Islamofobie is inmiddels zo geworteld in onze samenleving dat ik al niet meer met een open blik naar het islamitische slachtoffer kan kijken; ik ben druk bezig met het formuleren van argumenten om die persoon vrij te pleiten van enige schuld aan zijn ongeluk. Een islamitisch slachtoffer heeft altijd wat uit te leggen. Ik ben aangetast door de haat, meer dan ik wil toegeven.

Misschien is dat wel een van de redenen waarom moslims geen aangifte doen van bedreiging of geweld. Toen ik een dreigbrief op mijn persoonlijke adres ontving, nam ik contact op met de wijkagent. Hij drukte me op het hart om naar het politiebureau te gaan. ‘De moskee is talloze keren beklad en met poepluiers besmeurd. Ze doen geen aangifte. Geen aandacht trekken. Doorgaan. Altijd maar doorgaan. Maar zonder aangifte bouwen we geen dossier op, en zonder dossier kan er geen langetermijnbeleid worden geformuleerd.’

Ik was twee uur bezig met de aangifte. Toen ik buiten stond, voelde ik me opgelucht. Maar ook leeg. Ik had mijn kostbare tijd besteed aan iets dat ik liever wilde negeren.

Is het vreselijk om naar de toegetakelde Telli te kijken? Ja. Zou het kunnen helpen ons te laten inzien hoe precair de situatie van moslims in Nederland is? Absoluut. Deze heftige beelden creëren een emotie die niet te ontkennen valt.

Afgelopen week kwamen moslims bij elkaar in het Stedelijk Museum om te praten over de ervaringen die ze meemaken. Ze waren zo vaak bespot en bespuugd dat ze er gelaten onder waren geworden.

Het was ook de week waarin de moord op Theo van Gogh werd herdacht; maar wat minder doorklinkt, is hoe hij jarenlang politica Fatima Elatik belasterde en stalkte. Zij zag haarscherp dat Van Goghs portrettering van niet-westerse culturen voortkwam uit angstgevoelens. Die scherpzinnigheid riep diepe toorn bij Theo van Gogh op. Hij bestookte haar in de media met haatdragende brieven waarin haar geloof en afkomst werden besmeurd. Elatik was zo netjes om het allemaal te negeren. Uiteindelijk ontstond er een persoonlijk gesprek tussen de twee, en staakte Van Gogh zijn kruistocht.