Vorig weekend werd bekend dat Mohamed Ihattaren voor het Nederlands elftal gaat voetballen en niet voor Marokko. ‘Ik heb er lang over nagedacht en heb ook veel met mijn familie overlegd. Uiteindelijk zijn we tot de beslissing gekomen om voor het Nederlands elftal te kiezen’ vertelt de 17-jarige middenvelder van PSV. Hij benadrukt dat zijn moeder ‘meteen een goed gevoel’ had. Het land vierde het goede nieuws in koor.

Dit is de realiteit: er zijn mensen die hier zijn geboren maar tegelijkertijd bewust zijn van het feit dat hun ‘wortels’ elders liggen. In sommige gevallen hebben deze Nederlanders een dubbele nationaliteit. Dat heeft consequenties.

Zo wordt van Marokkaanse Nederlanders, geboren en getogen in Nederland, verwacht om toch loyaal te zijn aan de Marokkaanse staat. Recentelijk schreef ik in mijn column voor de Kanttekening over Marokkaanse Nederlanders die zich daar tegen verzetten en af willen van hun Marokkaanse paspoort. Het dilemma waarmee Turkse Nederlanders worstelen is hiermee enigszins vergelijkbaar.

Er zijn Turks-Nederlandse Erdogan-critici die – in tegenstelling tot ‘autochtone’ Nederlanders die kritiek op Erdogan hebben – worden opgepakt als ze een voet op Turkse bodem zetten. Aan de andere kant zijn er ook veel Turkse Nederlanders die bij de Turkse verkiezingen op Erdogan stemmen, terwijl ze geen last hebben van de effecten van zijn autoritaire beleid omdat ze in Nederland wonen. Maar, en daar gaat deze column over, er bestaat ook zoiets als dubbel-identificatie.

Het was twaalf jaar geleden toen koningin Máxima die toespraak hield met de inmiddels beroemde woorden: ‘De Nederlandse identiteit bestaat niet’. Volgens haar is de Nederlandse identiteit ‘te veelzijdig om in één cliché te vatten’. In de toespraak vertelde Máxima over haar reis naar Marokko met Willem-Alexander. Zij ging met een groepje Nederlandse jongeren, waarvan de helft een Marokkaanse achtergrond had. Deze jongeren fungeerden als gidsen en tolken.

Máxima was vol lof over hen: ‘Moeiteloos vertaalden ze heen en weer tussen Marokkaans en Nederlands. Wat geweldig, om thuis te zijn in twee culturen en moeiteloos van de een naar de ander te kunnen springen. Bruggenbouwer te kunnen zijn. Ik was enorm trots op hen.’ Deze jonge Marokkaanse-Nederlanders hadden een dubbel-identificatie. Ze voelden zich verbonden met Nederland én met Marokko.

Je kunt in Nederland zijn geboren, maar je toch identificeren met het land waar jouw wortels liggen

Máxima hield haar beroemd geworden toespraak tijdens de presentatie van het WRR-rapport met de veelzeggende titel Identificatie met Nederland. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid stelde in dit rapport dat het moest gaan om identificatie, niet om identiteit. Identiteiten zijn namelijk statistisch en sluiten uit, terwijl mensen vaker meerdere identificaties hebben.

Ihattaren en de Marokkaans-Nederlandse jongeren die met Máxima en Willem-Alexander naar Marokko gingen illustreren dit perfect. Zij hebben een hybride identiteit. Dit is een gelaagde identiteit, waarbij een keuze voor of voor het ene land of voor het andere land onmogelijk is. Deze jongeren zijn een hutspot van verschillende culturen, talen en netwerken.

Toch praten politici vandaag de dag nog steeds over ‘de’ Nederlandse identiteit die bedreigd zou worden en over migranten die niet zouden integreren. De realiteit is echter dat Nederland complexer is geworden. Haagse politici praten graag in oude begrippen en hanteren een dichotome manier van denken. Het is wit of zwart, Nederlander of Marokkaan, ingeburgerd of niet.

Haagse politici worden zenuwachtig wanneer jongeren die in Nederland geboren zijn met Turkse vlaggen zwaaien op de Erasmusbrug. Dat past niet in hun logica. Maar dit is de realiteit anno 2019: je kunt in Nederland zijn geboren, maar je toch identificeren met het land waar jouw wortels liggen. Dat wil niet zeggen dat je niet van Nederland houdt, het betekent dat je een dubbel-identificatie hebt.

Als je wil begrijpen hoe de multiculturele, multi-etnische samenleving er echt uit ziet, dan moet je niet naar het Binnenhof gaan. Ga naar het voetbalstadion, het concertgebouw, het poppodium. Op die plekken kom je mensen tegen die geen moeite hebben met het feit dat hun landgenoten dubbel-identificaties hebben. Daar worden mensen zoals Mohamed Ihattaren, die een dubbel-identificatie hebben, op basis van hun talenten en inzet beoordeeld én in het zonnetje gezet.