Vier jaar geleden stond ze op plaats zestien van de PvdA-kandidatenlijst: Keklik Yücel. Ze was een kleine vijf jaar Tweede Kamerlid voor de PvdA en maakte naam met haar pleidooi voor vrijzinnige en seculiere politiek. Het bracht haar in botsing met haar voormalige fractiegenoten Kuzu en Oztürk, die in die periode Denk begonnen. De zestiende plaats bij de PvdA zou normaliter ruim verkiesbaar zijn geweest, maar niet in 2017. Yücel kwam niet terug aan het Binnenhof.

Ik interviewde Yücel destijds tijdens de verkiezingscampagne. Een indrukwekkende vrouw. Ze werkte zich op van de LEAO naar de MEAO en ontdekte dat de mogelijkheden nog verder gingen. Toen haar moeder trots aan haar dokter vertelde dat haar dochter klaar was met de MEAO, klonk dat even alsof dit het hoogst haalbare was. De dokter zei echter: wat gaat ze nu studeren? Bij Yücel viel het kwartje: in de wereld van haar familie stopte alles bij het MBO, terwijl het in andere milieus daar pas begon.

Yücel ademt het ouderwetse vrijzinnige links waar velen tegenwoordig naar terugverlangen. Ze heeft haar eigen positie moeten bevechten en wil dat dat ook voor anderen makkelijker wordt. Ze is waardengedreven: vrijheid, gelijkwaardigheid en eerlijke kansen voor bijvoorbeeld vrouwen moeten vanzelfsprekend zijn. Als ze in haar jeugd op vakantie ging naar Turkije zag ze hoe belangrijk dat is: vrouwen zijn daar fysiek kwetsbaar als ze over straat lopen en zijn ook sociaaleconomisch niet onafhankelijk. Gelijkwaardigheid zit niet in de haarvaten van de Turkse samenleving. De situatie is daar bovendien in de tussentijd alleen maar verslechterd.

Veel linkse politici zijn dit nog wel met Yücel eens, maar populair is ze niet. Ze combineert deze visie met een uitgesproken afkeer van slachtofferschap. Discriminatie en racisme moet je bestrijden, maar dat mogen geen redenen zijn om zelf achterover te leunen. Yücel wilde haar eigen positie verbeteren, niet in de Turks-Nederlandse bubbel blijven zitten en zich richten op de Nederlandse samenleving. Ze wilde per se niet in een huis in een achterstandswijk wonen en wilde op school niet tussen de Turks-Nederlandse leerlingen staan.

Dan begint het te schuren. Yücel wil niet marchanderen met essentiële waarden. Het moet helder zijn dat de vrijheid om moslim te zijn dezelfde vrijheid is als homo te zijn. Ze spreekt zich uit tegen parallelle gemeenschappen in de Nederlandse samenleving en wil die ook niet stimuleren door bijvoorbeeld allerlei subsidies. Ze wil dat migranten vanaf de eerste dag duidelijk is wat de Nederlandse normen en waarden zijn. Als ze die niet accepteren hebben ze het verkeerde land gekozen, vindt ze.

Kelik Yücel vertegenwoordigt een mening die binnen de sociaaldemocratie steeds zeldzamer is geworden

Na haar vertrek uit de Tweede Kamer was Yücel betrokken bij Vrij Links, een beweging die zich eveneens inzet voor vrijzinnige en seculiere linkse politiek. Ze haalde er regelmatig de media mee. Je zou denken dat dit haar een herkansing zou opleveren bij de verkiezingen van dit jaar. Ze deed op het PvdA-congres drie pogingen om een hoge plaats op de kandidatenlijst te krijgen. De afloop was teleurstellend: in alle drie de gevallen kreeg ze maar een minderheid van de stemmen, nadat partijprominenten zich voor haar tegenkandidaten hadden uitgesproken. Een nieuwe periode in de Tweede Kamer zit er voor Yücel dus niet meer in. Opvallend, want de PvdA is juist trots op de kandidatenlijst, die dit keer ‘diverser is dan ooit’.

De casus-Yücel leert ons wat de PvdA daarmee bedoelt. Het gaat bij de partij niet om diversiteit van opinies. Yücel vertegenwoordigt een mening die binnen de sociaaldemocratie steeds zeldzamer is geworden. Niet het vrijzinnige en seculiere verhaal van Yücel krijgt een plek op de lijst, maar diversiteit in de vorm van allerlei identiteiten, zoals cultuur en geslacht. Precies de identiteitspolitiek waar Yücel niets van moet hebben is bij de PvdA het hoogste goed geworden. Iets zegt me dat de PvdA met Yücels verhaal een breder publiek zou aanspreken dan de partij nu doet.