De Verenigde Staten krijgen de komende vier jaar met Donald Trump als president een seksist en een racist met een strafblad, die eerder een couppoging heeft gedaan, openlijk op wraak uit is, zijn politieke tegenstanders wil vervolgen en daarmee inmiddels zijn dictatoriale ambities niet meer verbergt – en de helft van de Amerikanen laat dit kennelijk koud.

Zo had Trump niet kunnen winnen, als zijn seksisme, en de door hem ten behoeve van christenfundamentalisten via het Hooggerechtshof geregelde afschaffing van het landelijk recht op abortus, voor de overgrote meerderheid van de vrouwen echt een punt was geweest. Grab them by the pussy – zolang Trump dat maar niet met hen doet, gaat het kleine economische eigenbelang voor. Me Too? Ach…

Zo had Trump vermoedelijk ook niet kunnen winnen, als niet ook een behoorlijk deel van de (jonge) zwarte mannen en Latino’s zijn machogedrag prefereerde: dit was tenminste een echte krachtige leider, tegenover een slappe bejaarde sul als Biden, of een kattenvrouwtje als Harris. Black lives matter? Ach…

Zo had Trump vast evenmin kunnen winnen, als een deel van de kiezers met een Arabische achtergrond niet was thuisgebleven, op de kansloze derde kandidaat Jill Stein had gestemd of zelfs naar de Republikeinen was overgelopen, vanwege de door wapenleveringen op feitelijke steun uitlopende passieve houding van Biden jegens het bloedbad dat Israël nu al een jaar lang in Gaza aanricht. Slappe hap, zou Wilders zeggen – en dat vonden veel kiezers vast ook: Biden heeft een jaar lang een voor een supermacht zeer vernederende wijze over zich heen laten lopen. Dat raakt aan Amerikaans zelfbewustzijn.

In dat opzicht is de nederlaag van de Democraten deels hun eigen schuld. Het heeft Harris vermoedelijk juist in een paar swing states de kop gekost: begrijpelijk dat deze kiezers niet het bombarderen van hun verwanten willen faciliteren. Dat dit deel van het electoraat daarom teveel weerzin voelde jegens Harris, die daarvan geen afstand nam, betekent wel dat zij nu met Trump zitten, die in dat opzicht echt geen enkele morele scrupules kent.

In dat opzicht is de nederlaag van de Democraten deels hun eigen schuld

Maar het zegt wel allemaal iets over een slecht geheugen (de ‘vorige Trump’ is al lang geleden), de effecten van een jarenlang radicaal-rechts leugenbombardement en een hoop naïviteit: ach, Trump roept dat allemaal wel, maar die overdrijft altijd, het zal zo’n vaart niet lopen. Daar zorgen anders ‘de anderen’ wel voor.

Maar welke anderen? De gematigde Republikeinen die hem in 2016 hoopten af te kunnen remmen, en dat toen deels ook lukte vanwege Trumps toenmalige richtingloosheid en onervarenheid, zijn uit zijn entourage verdwenen. Trump weet ditmaal wat hij wil en heeft zich omringd met trouwe discipelen die zijn extremistische opvattingen delen.

Het grote bedrijfsleven, voor zover niet al – zie Elon Musk – bij voorbaat op zijn hand, zal zich, als altijd, uit financieel eigenbelang snel aanpassen; dat was bij ons zo in 2010 met Wilders, dat was ook zo in 1933 met Hitler. Jeff Bezos sorteerde daarop met het verhinderen van een stemverklaring voor Harris in de Washington Post alvast voor.

Of de instituties stand houden? Het Hooggerechtshof heeft hem dit jaar, door te verklaren dat hij voor bijna alle tijdens zijn presidentschap verrichte wandaden – waaronder die couppoging – immuniteit bezit, in feite carte blanche gegeven. En zullen dan nu, nu hij weer wettig president is, rechters en anderen steevast weerstand durven bieden?

Ik zou er niet bij voorbaat op rekenen: net als in Nederland bij het kabinet-Schoof vinden velen die op bepaalde momenten een stokje voor perverse plannen zouden kunnen steken, altijd wel een reden om dat in hun eigen specifieke geval nog even niet te doen. Niet je carrière op het spel zetten, een mooie deal of profijtelijke belastingverlaging laten schieten! Laat dat ‘de anderen’ maar doen. En die denken dus hetzelfde.

Daarmee is de Amerikaanse democratie, al sterk door plutocratische krachten (one dollar one vote) ondermijnd, failliet. Een democratie kan niet zonder democratisch ethos – en zonder rechtsstatelijk besef. Een dictatuur moet het, om zich te kunnen vestigen, niet alleen van enthousiaste aanhangers hebben. Essentieel is dat een groot deel van de bevolking zich braaf daarnaar voegt, omdat niemand zijn nek durft uit te steken om die dictatuur in wording te verhinderen.