In het voorbije jaar heb ik kennis gemaakt met 2 Syrische activisten, Abu Ibrahim al-Raqqawi en Abu Mohammed. Raqqawi staat hoog op de IS-hitlist en heeft Syrië moeten verlaten. Mohammed woont nog steeds in IS-gebied en wel in de Syrische stad Raqqa. Beiden zetten zich in voor het lot van de bewoners van deze stad, dat het tragische lot heeft moeten ondergaan tot hoofdstad van de ‘Islamitische Staat’ te zijn ‘bevorderd’.

Met hun website Raqqa is Being Slaughtered Silently (www.raqqa-sl.com) willen ze de wereld informeren over de rampspoed die de Raqqanen overkomen is. Een doel hebben ze inmiddels gehaald: de hele wereld heeft nu weet van de dagelijkse slachtpartijen van IS. Daarmee zouden ze in principe de woorden ”silently” uit de titel van de website kunnen schrappen.

Maar dat is slechts een cosmetische operatie, want het slachten gaat gewoon door. De toepassing van de IS-versie van de sharia leidt dagelijks tot executies en lijfstraffen. De teller staat bepaald niet stil.

Raqqawi en Mohammed zijn in september 2014 geïnterviewd door De Volkskrant en via Facebook en Twitter kwam ik met beiden in contact. Dat leidde al snel tot het opzetten en schrijven van de serie Berichten uit de Islamitische Staat die op de nieuws- en opiniewebsite www.thepostonline.nl verscheen.

In de 7de en laatste aflevering van de serie ging het om de toekomst van Syrië. Beide jongemannen waren er desgevraagd heilig van overtuigd dat de democratie in hun vaderland zou overwinnen. Vroeg of laat zouden het bewind van Assad en de tirannie van Daesh (zoals IS in het Arabisch wordt genoemd) het veld ruimen voor de stem van het Syrische volk, dat smachtte naar gelijkheid en vrijheid voor iedereen. Tegelijkertijd waren beiden ook realistisch genoeg om te beseffen dat er nog een lange weg te gaan was. 

Want de sleutelvraag is natuurlijk wat er gebeurt met Daesh in die toekomstige wensdroom. Immers, de aanhangers van Daesh beschouwen de democratie als een uitvinding van de duivel.

Beide activisten zijn blij met de aanvallen van de door de Verenigde Staten geleide coalitie op de IS-strijdkrachten, maar stellen tegelijkertijd vast dat het vooral de bevolking is die daaronder lijdt. Bovendien maken zij het westen het bittere verwijt waarom het niet eerder Assad en zijn moordmachines heeft aangevallen. Dan was de situatie nooit zo dramatisch uit de hand gelopen. Nee, de coalitie zal het verschil niet gaan maken.

Ook Turkije wordt geen doorslaggevende rol toegedicht. Het land lijkt er geen moeite mee te hebben dat zich een ‘kalifaat’ ontwikkelt aan haar zuidgrens en omdat de Turkse regering de Koerden wantrouwt, zal ze niet snel in daadwerkelijke actie komen om hen te helpen. Laat Daesh de Koerden maar bestrijden, dan hoeven wij Turken dat niet te doen, is het verwijt dat de Turkse regering wordt gemaakt.

Wie of wat zal dan de oorzaak zijn van de ondergang van Daesh? Wel, zo betoogde Mohammed, de enige factor die een einde kan maken aan Daesh is Daesh zelf. De IS-interpretatie van de sharia is desastreus voor de bevolking van de gebieden waar IS het voor het zeggen heeft, maar ze is dat ook voor de strijders zelf. Zo is een 50-tal jihadisten door Daesh geëxecuteerd na de nederlaag in de Sinjar-bergen tegen de Koerden die oprukten om de Yezidi-vluchtelingen te redden. Ook is er regelmatig sprake van (lijf)straffen omdat ook IS-strijders, per slot van rekening ook maar mensen, moeite hebben zich te houden aan alle strenge regels, zoals het simpele rookverbod.

Het is waar dat revoluties hun eigen kinderen opeten en dat het streven naar ideologische zuiverheid immer leidt tot zuiveringen in de eigen gelederen. Maar ik stel ook vast dat IS nog dagelijks versterkt wordt door jonge strijders uit de hele wereld. Het potentieel is nog lang niet op.

Ik deel de hoop van Raqqawi en Mohammed. Maar de realiteit gebiedt me te zeggen dat er nog een lange weg te gaan is eer een democratische Syrië bewaarheid zal zijn.

Jan Jaap de Ruiter is arabist aan de Tilburg University. Hij houdt zich bezig met de status en rol van het Arabisch en de islam in West-Europa en Marokko. Hij publiceert over beide thema’s in diverse talen, waaronder in het Frans, en gaat het debat erover aan in nationale en internationale context. In heden en verleden heeft hij in menig Nederlands en Europees onderzoeks- en ontwikkelproject geparticipeerd. Volg hem op Twitter: @janjaapderuiter