Uit alle macht probeert burgemeester Femke Halsema Amsterdam bij elkaar te houden. Dat lijkt niet te lukken. De opening van het Nationaal Holocaust Museum had een waardig moment in de naoorlogse geschiedenis van onze hoofdstad moeten zijn. Het werd chaos. Demonstraties voor vrede bleken een bezetting te zijn en lieten een spoor van vernieling achter. Met ook nog eens een aantasting van het zo heilig verklaarde recht om in de stad je stem te laten horen.

Welke burgemeester is hier, met de middelen die hem of haar ter beschikking staan, nog tegen opgewassen?

Binnen een academische gemeenschap van vele duizenden studenten en hoogleraren kan de veiligheid van een paar honderd Joodse studenten niet worden gegarandeerd. Maar de lijst is langer. De Nationale Dodenherdenking werd vertrapt en gehalveerd door de reële angst voor geweld. Net zo vertrapt als de kransen bij het monument op andere plekken in de stad. Kransen die nauwelijks de twee minuten stilte mochten overleven. Je wordt er haast moedeloos van.

Maar dan komen nu dus de vier coalitiepartners tevoorschijn. Zij zijn vol lof over hun nieuwe plannen met Nederland, de een nog trotser dan de ander. ‘Het resultaat mág er zijn’, zeiden ze.  En: ‘De zon gaat weer schijnen in Nederland.’

Doet mij dit denken aan de jaren dertig van de vorige eeuw? Dat vragen mensen mij nu. Over moedeloosheid gesproken. Maar het antwoord is ja. In de Duitse Weimarrepubliek wist de aanvankelijk onbeduidende NSDAP in 1932 de grootste partij te worden. En nadat Adolf Hitler rijkskanselier werd, veranderde Duitsland binnen de kortste keren in een kwaadaardige dictatuur.

Is er geen hoop meer? Jawel

Herhaalt deze geschiedenis zich nu in Nederland? Net als toen in Duitsland denken de conservatieven hier nu dat ze met een extremistische partij in een coalitie kunnen samenwerken. De bereidheid om met die ene club met de meest abjecte ideeën die onze samenleving kent sinds wij in 1945 onze vrijheid herkregen, is waarschijnlijk wel het meest weerzinwekkende bestanddeel van het drama dat zich nu voltrekt. In hun honger naar regeringsmacht hebben VVD, NSC en BBB de ‘zondebok’ over het hoofd gezien, die de leider van de Nederland-op-één-beweging diep in zijn koelkast had verstopt.

Is er geen hoop meer? Jawel. Terwijl ik dit schrijf is het nog maar een paar uur geleden dat ik op Schiphol ben geland samen met zestien jonge scholieren. De afgelopen dagen hebben wij op initiatief van bestuursvoorzitter Fenna Ulichki van het Amsterdamse Stadsdeel West doorgebracht in Polen. Meerdere maanden hebben wij ons samen voorbereid op deze reis. Lessen, workshops en het Anne Frankhuis. En dan naar de mooie stad Krakau, de oude Joodse wijk Kazimierz, die al tachtig jaar geen Joodse wijk meer is. Een bezoek aan de fabriek van Oscar Schindler, de redder van velen. En dan ter afsluiting de barakken van Auschwitz, de lange wandeling langs de rails van het vernietigingskamp Birkenau. Een wandeling die eindigt bij de ruïnes van die enorme gaskamers…

Word ik moedeloos? Zestien jonge scholieren die maanden bezig zijn om samen te onderzoeken hoe wij ons mooie Nederland mooi kunnen houden. Ondanks die koelkast, ondanks die nieuwe regering.

We staan naast de bagageband te wachten op onze koffers. Nog even en dan nemen we weer afscheid van elkaar. Onze reis wordt in het kort samengevat door dat meisje uit de vijfde klas: ‘Het belangrijkste is wat wij deze dagen hebben mogen leren over hoe het toen zo mis is gegaan en hoe het nu anders moet. En dat zullen wij moeten doen. Met deze nieuwe kennis gaat ons dat ook echt lukken.’

Burgemeesters en andere bestuurders staan vaak voor een schier onmogelijke taak. Maar met deze jonge mensen onder ons zal die taak uiteindelijk niet onmogelijk blijken. Integendeel. Er is geen ruimte voor politieke trots en elkaar lof toe zwaaien. Er is geen ruimte en noodzaak voor moedeloosheid.

De ‘zware’ tijden waarin wij nu verkeren, zijn ook tijden met enorme kansen. En die gaan we grijpen. Met alle diversiteit waar onze samenleving uit bestaat. Net zo divers als onze jongeren met wie wij deze reis hebben gemaakt.