Ongelofelijk!

Europa blijft boos op G’d. Nu heeft het Europees Hof weer een uitspraak gedaan dat werkgevers hun personeel mogen verbieden hoofddoeken, kruisjes, keppeltjes en andere religieuze symbolen te dragen. Ook al heeft dat tot praktisch gevolg dat gelovigen ongelijk worden behandeld.

De formulering van die uitspraak is al vreemd. Het gaat in ieder geval wat de hoofddoeken en de keppeltjes betreft helemaal niet om ‘religieuze symbolen’. Het gaat om religieuze voorschriften die de dragers na willen leven. Dat is toch wel iets anders dan symbolen.

Maar goed, in dat aspect hebben de neutrale rechters in hun omgaan met geloofszaken zich kennelijk niet verdiept. Net zomin hebben zij dat gedaan voor het historische en culturele aspect van deze uitspraak. In de synagoge vinden we nooit een afbeelding van de profeet Moshé terug. Het afbeelden van mensen is in de Joodse gebedsruimte niet aan de orde. Daarentegen wordt zijn naam elke dag in de liturgie van de gebedsdienst meerdere keren genoemd. Hij is immers binnen het Jodendom de grootste profeet.

In de grote Sint Pieterskerk in Rome staat wel een afbeelding van Mozes. En nog wel een hele grote. Het beroemde beeldhouwwerk van Michelangelo dateert al uit 1516 en is van allerlei legenden omgeven. Zo wil het verhaal dat de kunstenaar zo onder de indruk was van zijn eigen werk dat hij tegen deze Mozes riep: ‘Waarom praat je niet?’ Toen er geen reactie van het marmeren beeld kwam, sloeg Michelangelo met zijn beitel op de knie van zijn kunstwerk. Dit veroorzaakte een kras die ook na vijfhonderd jaar nog steeds zichtbaar is.

In de Koran neemt Musa eveneens een belangrijke plaats in. Deze profeet komt in meer dan een derde van alle Soera’s voor. Inderdaad, gedeelde geschiedenis en gedeelde religie.

Voor het Jodendom heeft deze profeet van de Eeuwige zijn opdracht zo’n 3.500 jaar geleden gekregen. De christen, geënt op het Jodendom, sluit zich daar nu meer dan 2000 jaar geleden bij aan. En voor de moslim is Musa in ieder geval ook al vijftien eeuwen een van de profeten.

We hebben het hier alleen nog maar over die ene hoofdpersoon in de drie Heilige geschriften. Als we inhoudelijk kijken naar al die andere namen, naar de religieuze wetten maar ook naar de symbolen, dan spreken we ook in vergelijkbare eeuwenoude tijdslijnen. Het kruis of de crucifix voor de christen is een geloofsitem vanuit letterlijk het jaar nul, nu twintig eeuwen geleden. De hoofdbedekking voor de Joodse man vindt zijn oorsprong in de Talmoed, op schrift gesteld in de vierde eeuw. En de hoofdbedekking voor de moslima heeft eveneens een eeuwenoude religieuze betekenis en waarde.

En dan is er ineens een Europese rechter die de pizzabaas, de chef in de speelgoedwinkel of de leidinggevende in het zorgcentrum het wettelijk recht geeft om te zeggen: ‘Hiermee kom je er bij mij niet in.’

De meest voor de hand liggende reactie hierop zou iets in de trant zijn van: ‘Nou dan, als jij zo met mij en met mijn religie omgaat, wíl ik niet eens bij jou komen werken.’ Maar dat is te gemakkelijk. Het is een duidelijk signaal. Maar onze samenleving is daar niet mee gediend.

Is dit in de moderne tijd de uitkomst van een verenigd Europa?

Wij zijn allemaal inwoners van een werelddeel dat gebouwd is op een eeuwenoude geschiedenis met diepe geloofsverbondenheid, kunst en cultuur als uiting van onze vroeg-Europese en Aziatische beschaving. Dit wordt allemaal met één pennenstreek bij de vuilnis gezet. ‘Dit motten we niet meer.’ G’d heeft afgedaan. En dat laten wij jullie gelovigen ook onverkort weten. De wordingsgeschiedenis van de Europese beschaving, waar het geloof in G’d en Zijn geboden onderdeel van is, wordt onder onze eigen Europese voeten weggetrokken.

Is dit in de moderne tijd de uitkomst van een verenigd Europa? Is dit de EU-basis voor geloofsvrijheid, de interpretatie van artikel 1 van onze eigen grondwet?

Hiermee gaan wij geen eenheid maar een afgrond tegemoet. Draag je hoofddoek, kruisje en keppeltje met trots. Spreekwoordelijk gezegd komt die rechter uiteindelijk wel op zijn knieën vragen of wij mee willen helpen om die Europese beschaving toch nog in stand te houden.