IS heeft sommige toonaangevende ruïnes vernietigd, zoals de tempel van de god Bel. Ook hebben IS-strijders huisgehouden in het archeologisch museum van de stad, waarvan ze de directeur onthoofdden. In het amfitheater heeft IS een massa-executie uitgevoerd door kindsoldaten krijgsgevangenen te laten doden middels een pistoolschot.

Blijdschap voor het feit dat Palmyra bevrijd is uit de handen van deze meedogenloze vijand is niet meer dan terecht. Maar daar stuiten we op het probleem van politieke correctheid dat niet beter geïllustreerd kon worden door de woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken. Hem werden vragen voorgelegd betreffende de bevrijding van Palmyra. Het heikele punt was natuurlijk dat de stad door de troepen van Assad is bevrijd, daarbij gesteund door de Russen. Het was voor de woordvoerder onmogelijk om hierover zijn vreugde te betonen en zelfs het onder woorden brengen van de feiten ging hem met moeite af. 

Maar de realiteit van de overwinning van Assad valt niet te ontkennen. De positie van de president is aanzienlijk versterkt het laatste half jaar, niet in het minst door de steun van de Russen, tijdelijk op de grond en nog steeds in de lucht. In de ogen van veel Syriërs is Assad evenwel het grote probleem en vallen de gruwelijkheden van IS bij hem in het niet. En uitgerekend die Assad zit na vijf jaar oorlog nog steeds in zijn presidentieel paleis in Damascus en hij lijkt niet van plan te vertrekken.

De grote vraag is natuurlijk: hoe dit verder gaat lopen? IS verliest meer en meer grondgebied. Het verhaal wil dat Iraakse troepen zich opmaken voor de bevrijding van de Noord-Iraakse stad Mosoel. Zou deze miljoenenstad vallen, dan blijft er wel heel weinig van het grondgebied van het ‘kalifaat’ over. Ook de would-be hoofdstad van het ‘kalifaat’, Raqqa, wordt nu vanuit het noorden door de Koerden en vanuit het zuiden door de troepen van Assad bedreigd. IS lijkt alvast voorschot te nemen op een later onderaards bestaan door zijn aanslagenpolitiek in Europa te intensiveren, met Brussel als voorlopig laatste dieptepunt.

Gesteld dat het ‘kalifaat’ geografisch ophoudt te bestaan, wat zou dat voor consequenties hebben? Het is niet ondenkbaar dat het gebied bezet wordt door troepen van Assad, maar ook dat de Koerden nog een stukje doorschuiven naar het zuiden. En gesteld dat ook Jabhat al-Nusra wordt aangepakt en van de Syrische bodem wordt verjaagd. Dan blijven de Koerden, Assad en de seculiere oppositie over. En gesteld dat die elkaar de tent niet gaan uitvechten en met elkaar aan tafel gaan zitten, dan zou het zomaar kunnen zijn dat het de Koerden zijn die, om hun gebied te behouden, het initiatief nemen voor het nieuwe Syrië. Mogelijk in de vorm van een federatie, vergelijkbaar met die van Irak, waarbij het land wordt opgedeeld in een alawitische entiteit aan de kust, een soennitische entiteit en het grootste gedeelte van het land een Koerdische entiteit, met Damascus genietend van een status aparte, vergelijkbaar met de status van Brussel in de complexe staat die België is. Onwaarschijnlijk?

Als er één ding geleerd dient te worden uit het Midden-Oosten is het dat geen enkel scenario uit te sluiten valt. In alle opzichten staat hoe dan ook vast dat 2016 een cruciaal jaar gaat worden voor Syrië en dus voor de hele wereld.