Ik kies voor mijn laatste column van dit jaar bewust niet voor een analyse van de politieke of de wereldse gebeurtenissen die ons dagelijks overspoelen. In plaats daarvan deel ik wat 2024 mij heeft geleerd over de rauwheid van verlies. Het heeft me geleerd dat ondanks alle connecties die ik heb, het verlies van een dierbare een diep eenzame ervaring is. Een ervaring die nog intenser wordt wanneer mijn leven zich afspeelt tussen twee werelden die beide om mijn aandacht en aanwezigheid vragen.

Het was het jaar waarin ik mijn dierbare tante in Marokko verloor aan leverkanker. Een ziekte die als een donkere wolk boven mijn gezin en ouders hing en die ik vanuit de verte heb moeten aanschouwen. De machteloosheid die ik voelde, was overweldigend. Terwijl ik op Schiphol stond, met een ticket in mijn hand en de hoop in mijn hart, realiseerde ik me dat ik te laat zou zijn. Te laat om haar nog één keer te zien, te laat om haar in de ogen te kijken en te zeggen hoeveel ze voor mij betekende.

Toen ik eindelijk in Marokko aankwam, was ze al begraven. De aarde had zich al gesloten boven haar en het voelde alsof ik een deel van mezelf had verloren. Het afscheid dat ik zo graag had willen nemen, was er niet. De woorden die ik wilde uitspreken, bleven onverhoord in mijn keel steken. Het gemis was als een zware steen in mijn maag en de herinneringen aan haar lach en haar verhalen verzamelden zich als een storm in mijn hoofd. Hoe kon het dat ik zo ver weg was, zo ver van haar, terwijl ze zo dichtbij had kunnen zijn?

Als kind van de diaspora voel ik hoe de pijn van verlies wordt versterkt door de afstand die mij scheidt van mijn wortels. Mensen hier in Nederland kunnen vaak niet begrijpen wat wij doormaken en voelen. Ze weten niet hoe het is om te leven in twee verschillende werelden. De verscheurdheid tussen Nederland en Marokko is een constante bron van spanning; de liefde voor mijn thuisland en de noodzaak om hier te zijn, voelen vaak als een onoverkomelijke kloof.

Dit verlies droeg niet alleen de pijn van het afscheid, maar ook de angst voor wat komen zou. De vrouw van mijn dierbare oom kreeg te horen dat ze ook met borstkanker moest vechten. De schok was als een donderslag bij heldere hemel. De angst om opnieuw te verliezen, om opnieuw machteloos te zijn, ging als een schaduw met me mee. Kanker is niet alleen een strijd voor de patiënten; het is een onzichtbare last voor de naasten, die wanhopig toekijken terwijl hun geliefden lijden. Het maakt ons kwetsbaar, en het herinnert ons aan de kwetsbaarheid van het leven.

‘De constante pendeling tussen Nederland en Marokko is niet alleen een fysieke reis, maar ook een emotionele’

En zo vechten de mensen in de Rif, vaak zonder een goed zorgsysteem, afhankelijk van ons in Europa voor steun en hulp. Het jaar 2024 eindigt met een mengeling van verdriet en hoop. De constante pendeling tussen Nederland en Marokko is niet alleen een fysieke reis, maar ook een emotionele. Elke vlucht draagt het gewicht van gemiste momenten en de angst voor wat ik mogelijk mis terwijl ik weg ben. Deze realiteit van het leven in Nederland wordt nog schrijnender in tijden van verlies en ziekte. Ik ben altijd ergens anders dan waar ik ook zou moeten zijn, en die verscheurdheid vreet aan mijn ziel.

Toch heeft dit jaar me ook geleerd dat liefde geen grenzen kent, dat familie meer is dan fysieke nabijheid, en dat herinneringen kostbare schatten zijn die niemand mij kan afnemen. In die les vind ik de kracht om door te gaan en om de verhalen van mijn dierbaren levend te houden. Waar ik ook ben.

Het is mijn hoop dat deze woorden een ode zijn aan mijn overleden tante en aan alle mensen die strijden tegen deze verschrikkelijke ziekte. Voor het nieuwe jaar wens ik niet alleen gezondheid en geluk voor mezelf, maar ook voor iedereen die met ziekte en verlies te maken heeft. Moge 2025 ons meer samenbrengen, ons herinneren aan de kracht van onze verbindingen, en ons in staat stellen om de nalatenschap van onze geliefden te eren.