Afgelopen week werd in Turkije zeven jaar cel geëist tegen de Belgische Marisa Papen, omdat ze naakt had geposeerd in de Hagia Sophia. Dat had ze namelijk ook al eens gedaan in het Vaticaan en bij de Klaagmuur in Jeruzalem. Of dat laatste ook in de aanklacht werd meegenomen, verhaalt de geschiedenis niet.

De Volkskrant meldde in het desbetreffende berichtje van 18 januari onderkoeld: ‘Ze wilde daarmee een statement maken, als is niet helemaal duidelijk welk statement.’ Datzelfde gold ongetwijfeld voor de andere vorm van heiligschennis waarvoor zij veroordeeld werd, het liggen op de Turkse vlag in de bergen van Cappadocië. Of dat ook naakt gebeurde, was onduidelijk.

Zelf betitelde de daadster haar activiteiten als ‘een schreeuw om verandering. Als ik me naakt laat fotograferen op plekken die als heilig worden gezien, wil ik op een knopje drukken bij mensen’.

Welk knopje precies vertelde ze er niet bij, maar het enige knopje waar ze voorlopig met succes op heeft gedrukt is dat van de openbaar aanklager, die haar schreeuw om verandering met een grondige verandering van haar eigen leven in de komende zeven jaar wenst te honoreren.

De aanklacht was nog in ouderwetse termen vervat: obsceniteit en belediging van symbolen van de staat. In dat opzicht is de Turkse justitie toch niet helemaal bij de tijd. In het nieuwe woke-jargon dat inmiddels wereldwijd opgeld doet, zou de beschuldiging ‘culturele toe-eigening’ luiden: je pikt andermans symbolen in om er voor je eigen culturele genoegens mee te pronken.

Of zouden we in het geval van de Hagia Sophia liever moeten spreken van ‘culturele terug-eigening’? Wat sinds kort weer dankzij Erdogan als moskee fungeert, was oorspronkelijk immers een kerk, christelijk cultureel erfgoed dat de Ottomanen zich na 1453 hadden toegeëigend, precies zoals de Spanjaarden dat twee eeuwen eerder omgekeerd deden met de Grote Moskee in Cordoba en Sevilla.

Of zouden we in het geval van de Hagia Sophia liever moeten spreken van ‘culturele terug-eigening’?

En wat als zij zich niet op de Turkse, maar Libanese vlag te ruste had gelegd? Die is een kopie van de Oostenrijkse, slechts met een ceder in het witte veld aangevuld. Het ontwerp was van een van de vaders van de onafhankelijkheid van Libanon in 1943, Henri Pharaon, telg uit een familie die tijdens de Habsburgers enkele generaties lang de Oostenrijkse honorair consul geleverd had.

Het feit dat België – anders dan Libanon – ooit als de Oostenrijkse Nederlanden Habsburgs bezit is geweest, maakt dat mevrouw Papen dan ook best een historische claim op die vlag had kunnen leggen.

Culturele toe-eigening, culturele terug-eigening – diezelfde 18 januari wist de Volkskrant ook te melden dat een hoogleraar Postkoloniale Literatuur aan de universiteit van Leicester verklaard had dat de Britse liefde voor tuinieren racistisch was, en de direct daaraan gekoppelde populariteit van de fazant een vorm van culturele toe-eigening, omdat het van oorsprong een Aziatische vogel is. Eruit met dat beest!

Ik dacht even op de satirische site de Speld terechtgekomen te zijn. Of op een webpagina van de Partij voor de Dieren, dat komt soms op hetzelfde neer.

Ik wist niet dat ook dieren door culturen als eigendom geclaimd konden worden. Wat, om te beginnen, zouden die fazanten – dat lijkt mij een mooie eerste Kamervraag voor Esther Ouwehand – daar zelf van vinden dat zij door een zoogdier als hun eigendom worden geclaimd? Speciësisme! Discriminatie van levende wezens op basis van hun soort!

Daar is natuurlijk de hele wereldgeschiedenis van doordrenkt. Sinds de oertijd is overal in dieren gehandeld en met dieren gesleept, ook binnen Azië zelf. In hetzelfde Volkskrant-stukje werd overigens ook nog een BBC-presentator geciteerd die als bewijs van Engels racisme tevens het tuinieren opvoerde. Racisme bestaat namelijk eveneens uit het bepalen welke bloemen of planten niet op Britse boden thuishoren.

Dus het weren van een bepaalde plant in je tuin is racistisch en het juist níet weren van een fazant is dat ook? Volgens mij staat het ene verwijt haaks op het andere. Vooral lijkt mij zo het einde zoek.