Duizenden gezinnen worden door het Koninkrijk der Nederlanden in de ellende gestort. Daarna komen de toegezegde euro’s om het weer goed te maken. Maar voor veel van hen die dit allemaal hebben moeten ondergaan komt er nauwelijks een zucht van verlichting.

Nog voor er ook maar een cent op de rekening van de gedupeerden is gestort, staan deurwaarders en andere schuldeisers alweer klaar om op die voordeuren te bonzen. Er is geld te halen. En dat gaat ook gebeuren. Met gevolg dat er maar weinig compensatie overblijft voor de families die toch al zo zwaar zijn getroffen.

Voor het vervolg van dit verhaal hebben de Engelsen een prachtige uitdrukking: adding insult to injury, het wrijven van zout in de wond. Maar zoals de Britten dus zeggen: eerst slaat de regering injury, diepe wonden, in onze samenleving. Daaroverheen volgt dan om het allemaal nog erger te maken een laaghartige insult, een zware belediging.

Onze inmiddels demissionaire bewindslieden staan na hun aftreden klaar om te vertellen hoe vreselijk het allemaal wel niet is. Institutioneel racisme, discriminatie, bevooroordeling en verkeerde beeldvorming bij de ambtelijke diensten liggen allemaal ten grondslag aan de narigheid. De Belastingdienst, het UWV, het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en nog meer overheden zouden zich aan al deze zaken schuldig hebben gemaakt.

En diegenen die wij als burgers bij de laatste verkiezingen het vertrouwen hebben geschonken? En de bewindslieden zelf? Die hebben de oplossing al klaar liggen. De ambtenaren van deze diensten krijgen bijscholing, stelde demissionair premier Rutte in een brief aan de Tweede Kamer.

Bijscholing om bewuste of onbewuste discriminatie en racisme af te leren? Kennelijk zit de ambtelijke samenleving dus zo in elkaar

‘Het gaat onder andere om trainingen over discriminatie en vooroordelen’, zegt Adriana van Dooijeweert, voorzitter van het College voor de Rechten van de Mens. ‘Het doel is om mensen ervan bewust te maken dat iedereen onbewust vooroordelen heeft en het risico loopt onbewust te discrimineren. Het is belangrijk om je bewust te zijn van de gevolgen van discriminatie’.

Ho, wacht even. Bijscholing om bewuste of onbewuste discriminatie en racisme af te leren? Kennelijk zit de ambtelijke samenleving dus zo in elkaar. Zonder nadere instructies of training blijven de departementen vol zitten met vooroordelen, racisme en xenofobie. Artikel 1 van de grondwet ligt ergens in de onderste lade? Is dit dan het eindoordeel na de hele toeslagenaffaire over de mensen die hun dagelijkse werk proberen te doen?

De politiek doet een stap terug om over enkele dagen als nieuwe lijsttrekkers, nieuwe kandidaten of lijstduwers ons fraaie Nederland toe te roepen hoe mooi het de komende vier jaar weer door hun toedoen gaat worden. Maar de ambtenaren krijgen als trap na nog even te horen dat zij terug naar de schoolbanken moeten om te leren wat racisme en discriminatie is. Daar zijn zij ‘zich niet bewust van’.

In de Europese geschiedenis kreeg het Duitsland van de vorige eeuw een minister van Propaganda om het volk te leren hoe je kon discrimineren. De grote volksmenner uit die tijd schreef zelfs een boek hoe je mensen bijbrengt anderen als Untermenschen te behandelen. Zonder deze middelen was het mogelijk niet gelukt om de massa hierin mee te krijgen. Racisme en discriminatie is niet aangeboren.

Hier in Nederland, zo’n tachtig jaar later, wordt nu het tegenovergestelde beeld geschetst. De ambtelijke burger ‘discrimineert en sluit uit’. Maar gaat op cursus om dit af te leren.

Falend politiek en overheidsbeleid wordt vertaald in dit beledigende beeld van de samenleving dat wij voorgeschoteld krijgen. Na die diepe wonden thans die zware belediging. Adding insult to injury.