Op 17 oktober 2024 werd Yahya Sinwar, de leider van Hamas in Gaza en het brein achter de aanval van 7 oktober 2023 op Israël, gedood door Israëlische troepen. Hij kwam om in een vuurgevecht met Israëlische soldaten in Rafah, in het zuiden van Gaza, en niet door een gerichte moordaanslag. Dit gebeurde na meer dan een jaar van Israëlische militaire operaties die gericht waren op het uitschakelen van het leiderschap en de infrastructuur van Hamas. Sinwars dood betekent de eliminatie van een van Israëls belangrijkste doelwitten en een cruciale architect van de Hamas-strategie tegen Israël. Sinwar, een radicale islamitische ideoloog, was vastbesloten om Israël te vernietigen, en werd door de Israëlische regering gezien als een onverbiddelijke vijand.

De eliminatie van Sinwar is een zware klap voor het leiderschap en de operationele capaciteiten van Hamas, maar de bredere impact op het conflict blijft onduidelijk. Hoewel zijn dood mogelijk ruimte schept voor hernieuwde onderhandelingen over een staakt-het-vuren, waar internationale actoren zoals de VS op aandringen, heeft de Israëlische premier Netanyahu aangegeven dat het offensief zal doorgaan. President Biden heeft Israël opgeroepen om ‘verder te gaan’ met het beëindigen van het conflict, maar de Israëlische regering lijkt vastbesloten om haar militaire acties voort te zetten zolang er geen definitieve resultaten zijn.

‘De Israëlische regering wijst oproepen voor een Palestijnse staat af, terwijl Hamas vasthoudt aan de vernietiging van Israël

Ondanks Sinwars dood is het onwaarschijnlijk dat Hamas’ vastberadenheid zal breken of dat de populaire steun voor de beweging onder de Palestijnen zal afnemen. Zoals een voormalige Israëlische vredesonderhandelaar aangaf: ‘Verzetsbewegingen hebben steun omdat ze inspelen op het zeer reële lijden van een volk.’ De diepgewortelde grieven en aspiraties die Hamas’ aanhang voeden, zullen niet verdwijnen door de eliminatie van één enkele leider. Waarschijnlijk zullen nieuwe leiders opstaan om Sinwars plaats in te nemen en de strijd tegen Israël voort te zetten.

Er is ook grote bezorgdheid over de gevolgen van Sinwars dood voor de gijzelaars die Hamas nog steeds vasthoudt in Gaza. Sommige familieleden van deze gijzelaars dringen er bij Israël op aan om dit moment te benutten om een deal te sluiten voor hun vrijlating, omdat ze vrezen dat Hamas vergeldingsmaatregelen zal nemen of dat de kans op onderhandelingen verloren zal gaan. Het lot van deze gijzelaars blijft een cruciale humanitaire zorg en speelt een belangrijke rol in de besluitvorming van Israël.

Op korte termijn kan Israël zijn militaire operaties intensiveren om te profiteren van de interne chaos binnen Hamas. Dit vergroot echter ook de druk om concrete resultaten te boeken, zoals de vrijlating van gijzelaars of een duidelijk pad naar beëindiging van het conflict. De internationale gemeenschap zal waarschijnlijk aandringen op terughoudendheid en een diplomatieke oplossing in de nasleep van Sinwars dood.

Regionaal gezien zijn de gevolgen van Sinwars dood aanzienlijk. Iran, een belangrijke steunpilaar van Hamas, beschouwt zijn dood als martelaarschap en beweert dat dit de ‘geest van verzet’ tegen Israël zal versterken. Dit suggereert dat Iran zijn steun aan Hamas en andere anti-Israëlische groepen zal voortzetten. Hezbollah heeft inmiddels aangekondigd dat het na Sinwars dood een ‘nieuwe fase van escalatie’ in de confrontatie met Israël is ingegaan. Deze ontwikkelingen vergroten het risico dat het conflict zich buiten Gaza en Israël uitbreidt.

De VS zet haar diplomatieke inspanningen in de regio voort, en minister van Buitenlandse Zaken Blinken plant een bezoek aan Israël. Dit zou een kans kunnen bieden voor intensievere internationale betrokkenheid om verdere escalatie te voorkomen en mogelijk een staakt-het-vuren af te dwingen. Toch blijven de uitdagingen voor een duurzame oplossing enorm. De grote machtsongelijkheid tussen Israël en Gaza betekent dat de Palestijnen weinig invloed hebben in onderhandelingen, terwijl de humanitaire crisis in Gaza de situatie verder bemoeilijkt. Politieke obstakels zijn eveneens groot: de Israëlische regering wijst oproepen voor een Palestijnse staat af, terwijl Hamas vasthoudt aan de vernietiging van Israël.

Ondanks deze obstakels zijn er enkele tekenen van voorzichtige hoop. Toenemende internationale druk, ook van bondgenoten zoals de VS, zou het Israëlische beleid kunnen beïnvloeden in de richting van een staakt-het-vuren en een diplomatieke oplossing. Na meer dan een jaar van intens conflict kan de oorlogsmoeheid aan beide kanten toenemen, wat kansen biedt voor compromis. De omvang van het lijden in Gaza kan uiteindelijk krachtige internationale interventie afdwingen om de humanitaire crisis te verlichten.

Hoewel de dood van Yahya Sinwar een belangrijk moment is in het conflict tussen Israël en Hamas, is het onwaarschijnlijk dat dit op zichzelf een beslissend keerpunt zal zijn. Het creëert wel enkele mogelijkheden voor diplomatie en veranderingen in strategie, maar de fundamentele oorzaken van het conflict blijven bestaan. Een oplossing vereist voortdurende internationale betrokkenheid, moeilijke compromissen en erkenning van de legitieme aspiraties en veiligheidszorgen van zowel Israëli’s als Palestijnen. De weg naar vrede is lang en moeilijk, maar zelfs kleine stappen in de richting van deëscalatie en dialoog moeten in het kielzog van deze ontwikkeling krachtig worden nagestreefd.