Waarom zit de kleine, intersectionele partij BIJ1 in de Amsterdamse gemeenteraad? Hoe nuttig is die partij? Had Sylvana Simons zich niet beter bij de PvdA kunnen aansluiten? Het zijn logische vragen in een tijd van politieke versnippering waarin nieuwe partijen als paddenstoelen uit de grond schieten.

Is het niet logisch om je bij een grote partij aan te sluiten die globaal bij je eigen ideeën past? Of kun je toch beter een eigen club oprichten? Deze vragen kwamen onlangs aan bod op het congres van de Jonge Socialisten – de PvdA-jongeren – in Zwolle.

Bij deze gelegenheid, eind november, sprak Sylvana Simons over 125 jaar sociaaldemocratie. Ze krijgt regelmatig de vraag waarom ze niet bij de PvdA zit. Ze deelt immers allerlei uitgangspunten met de sociaaldemocraten: tegen economische uitbuiting, tegen onderdrukking, voor sociale zekerheid, tegen ongelijkheid van man en vrouw, tegen militarisme en voor internationale solidariteit.

Tot zover lijkt Simons inderdaad bij de PvdA te passen, maar uit haar lezing blijkt al snel dat gedeelde uitgangspunten niet voldoende zijn.

De PvdA, zo doceert Simons, heeft veel positieve zaken tot stand gebracht maar heeft ook veel verworvenheden afgebroken. Dat gebeurde ook tijdens PvdA-kabinetten. De partij heeft bovendien allerlei problemen nooit weten op te lossen: racisme, klimaat en de loonkloof tussen man en vrouw.

Voor Simons hangt het af om welke PvdA het gaat: die van Joop den Uyl, die van Wim Kok of die van de afgelopen jaren. Simons voelt zich alleen thuis bij het onversneden linkse geluid van Den Uyl: daarna schoof de PvdA alleen maar naar rechts op.

Volgens Simons laat het ‘afschudden van de ideologische veren’ door Wim Kok het failliet van de PvdA zien. De PvdA heeft opvattingen overgenomen van Pim Fortuyn en vindt nu hetzelfde over migratie als de LPF in 2002. De PvdA steunt de Turkije-deal waarmee internationale solidariteit ver te zoeken is en de PvdA draagt tegenwoordig bij aan verharding en islamofobie, bijvoorbeeld door het boerkaverbod te steunen.

Simons zou intersectionele antwoorden van de PvdA willen horen, maar daar worstelen de sociaaldemocraten mee. Daarom voelt Simons zich er niet veilig.

Als je extreemrechts wilt bestrijden, aldus Simons, moet je ‘nee’ durven zeggen door helemaal niet mee te gaan in hun ideeën. De neofascistische denkbeelden van Thierry Baudet geven de PvdA de kans om een ideologisch alternatief te laten zien en tegelijk het goede te doen.

Zo kun je volgens Simons niet polderen over een boerkaverbod. Je moet als politicus in de eerste plaats ergens voor staan, ook als het je populariteit kost. Maar dat doet de PvdA niet: de partij vindt het moeilijk om het goede te doen. BIJ1 doet dat wel en houdt vast aan intrinsieke waarden, ook als dat impopulair is.

De PvdA-jongeren zijn afgedreven van de idealistische en principiële confrontatiepolitiek zoals Simons die voert

Zo zien we de kloof tussen de PvdA-jongeren die denken dat het aansluiten bij een traditionele partij vanzelfsprekend is, en Simons die vindt dat je voor je eigen koers moet gaan. Ze bekritiseert het idee dat ze bij de PvdA hoog op de kandidatenlijst zou kunnen komen omdat ze bekend is. Dat vindt ze niet goed.

Maar ze gaat verder: ze wil een onversneden links geluid laten horen en denkt dat daar bij de PvdA geen ruimte voor is. Ze heeft natuurlijk gelijk: de PvdA is een partij van compromissen en dus zou er van de scherpe randjes van ‘PvdA-raadslid Simons’ weinig overblijven.

De jongeren in de zaal lijken dat niet te begrijpen. Na Simons’ afwijzing van de PvdA vragen zij zich af of ze bij de Partij voor de Dieren, de SP of D66 past.

Simons’ antwoord is wederom nee: het is voor haar niet voldoende dat partijen zeggen dat racisme erg is. Deze partijen hebben geen intersectionele, antiracistische visie: dit is geen onderdeel van hun DNA. Zo koppelt de SP rechtvaardigheid niet aan antiracisme. Simons doceert dat er in Nederland nergens intersectionele politiek werd bedreven. Daarom is er nu BIJ1.

Verandering komt niet vanzelf, betoogt Sylvana. Het vraagt om geduld en een luide stem. Niet om geduld in de zin van afwachten, maar in de zin van blijven proberen. Het is dan ook een misverstand te denken dat BIJ1 anderen zou moeten overtuigen. Het gaat in de eerste plaats om het verenigen van mensen die deze visie inmiddels al hebben. Als je het debat nu meteen wilt winnen moet je het spel helemaal niet spelen, denkt ze.

Zwarte Piet laat zien dat deze aanpak zinvol is: hoewel de strijd nog niet voorbij is, is het volgens Simons duidelijk dat Kick Out Zwarte Piet heeft gewonnen.

Zo leren we iets opvallends: de linkse jongeren van de PvdA zijn van oudsher wel bekend met idealistische en principiële confrontatiepolitiek zoals Simons die voert, maar ze zijn daarvan afgedreven. Zij worden met hun activiteiten voorbereid op een carrière in de coalitiepolitiek zonder scherpe randjes, zonder al te harde principes en met een hoop polderen. Ze lijken niet te begrijpen dat het weinig tot niets uitmaakt of de PvdA vijf of zes zetels heeft. Niemand zou het verschil van die ene zetel merken.

Het is nuttiger dat linkse partijen een linkse concurrent hebben die hen aan hun principes herinnert. Anders geven ze die continu weg.